Ο Θείος Μπούνμι, που υποφέρει από οξεία νεφρική ανεπάρκεια, επιλέγει να περάσει τις τελευταίες μέρες του στην εξοχή παρέα με αγαπημένους του ανθρώπους. Εκεί, όμως, μένει έκπληκτος όταν εμφανίζεται μπροστά του το φάντασμα της πεθαμένης γυναίκας του, που σκοπό έχει να τον φροντίσει, ενώ και ο χαμένος από καιρό γιος του επιστρέφει στην οικογένεια σε άυλη μορφή. Διερευνώντας τους λόγους της αρρώστιας του ο Θείος Μπούνμι ξεκινά ένα ταξίδι στη ζούγκλα μαζί με την οικογένειά του, έχοντας προορισμό μια μυστηριώδη σπηλιά στην οποία πιστεύει ότι γεννήθηκε και πέρασε τις προηγούμενες ζωές του.

Μια ταινία αριστουργηματική, ποιητική, βουτηγμένη σε μια μαγεία σουρεαλιστική, που κέρδισε το Χρυσό Φοίνικα Καλύτερης Ταινίας στο περυσινό Φεστιβάλ των Καννών.

Η ταινία είχε επίσημη συμμετοχή στο τμήμα Ημέρες Ανεξαρτησίας του 51ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, όπου παρουσιάστηκε μια πλήρης ρετροσπεκτίβα του έργου του σκηνοθέτη, επίσης πραγματοποιήθηκε και η πανελλήνια πρεμιέρα του Χρυσού Φοίνικα.

Η ταινία «Ο Θείος Μπούνμι θυμάται τις προηγούμενες ζωές του» πραγματοποιήθηκε ως ένα αυτοτελές μέρος του Primitive Project. Αυτό το σχέδιο, που ολόκληρο δημιουργήθηκε στην περιοχή Isan της Βορειοανατολικής Ταϊλάνδης, αποτελείται ακόμη από χαρακτηριστικά δείγματα δουλειάς που επικεντρώνονται σε εφήβους του χωριού Nabua. Υπάρχουν επτά οθόνες εγκατάστασης Primitive και μια μονή οθόνη εγκατάστασης Phantoms of Nabua, με τις οποίες και συνεχίζεται η παρουσίαση του σχεδίου διαδικτυακά στο www.animateprojects.com, όπως επίσης και η μικρού μήκους ταινία «Ένα γράμμα για τον Θείο Μπούνμι». Επιπλέον, ο Απιτσατπόνγκ Ουερασεθακούλ έκδωσε σε συνεργασία με τις Edizioni Zero, στο Μιλάνο, το καλλιτεχνικό λεύκωμα CUJO.

Από τις 24 Φεβρουαρίου η ταινία θα προβάλλεται στο Άστυ (Πλ. Κοραή 4), ώρες 18.00, 20.15, 22.30, και στο Ολύμπιον (Πλ. Αριστοτέλους 10, Θεσσαλονίκη).

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ

Η ταινία «Ο Θείος Μπούνμι θυμάται τις προηγούμενες ζωές του» είναι ένα έργο σεβασμού στην πατρίδα μου. Ταυτόχρονα, υπηρετώ και ένα συγκεκριμένο είδος κινηματογράφου με το οποίο έχω μεγαλώσει.

Πιστεύω στην ανταλλαγή των ψυχών μεταξύ ανθρώπων, φυτών, ζώων και φαντασμάτων. Η ιστορία του Θείου Μπούνμι προβάλει τη σχέση μεταξύ ανθρώπου και ζώου και την ίδια στιγμή καταστρέφει τη διαχωριστική γραμμή που υπάρχει ανάμεσά τους. Κι όταν τα επιμέρους στοιχεία αυτής της σχέσης παρουσιάζονται ξανά μέσω του κινηματογράφου γίνονται αμέσως εικόνες που μοιράζονται το επιτελείο, οι ηθοποιοί και το κοινό. Τότε μια άλλη διάσταση της μνήμης αναπτύσσεται μέσα από τις εικόνες, που λαμβάνει το ακροατήριο.

Με σεβασμό σε αυτό, η σκηνοθεσία μου δεν αρκείται μόνο στην προβολή της σύνθεσης των προηγούμενων ζωών. Και αυτό γιατί ενδιαφέρομαι να εξερευνήσω όλες τις πτυχές αυτής της «χρονομηχανής». Ξέρετε, πρέπει να υπάρχουν μυστηριώδεις δυνάμεις, οι οποίες περιμένουν ν’ αποκαλυφθούν σε συγκεκριμένες μορφές στον πραγματικό κόσμο και που συνήθως αναφέρονται ως μαύρη μαγεία αν και μπορεί να είναι επιστημονικά δεδομένα.

Για μένα, η κινηματογράφηση είναι μια πηγή όπου όλων η ενέργεια συγκεντρώνεται και χρησιμοποιείται με τον κατάλληλο τρόπο. Άρα, θεωρώ ότι δεν έχουμε εξηγήσει λεπτομερώς τις εσωτερικές διεργασίες του ανθρώπινου μυαλού.

Επιπλέον, ενδιαφέρομαι όλο και περισσότερο για τις πράξεις χειραγώγησης και φίμωσης κάθε είδους κουλτούρας των κοινωνιών μας. Λίγα χρόνια πίσω στην Ταϊλάνδη ο εθνικισμός, που είχε τροφοδοτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τον στρατό και τις πράξεις του, ήρθε αντιμέτωπος με τις ιδεολογίες που άρχισαν να σχηματίζονται τότε. Αυτή τη στιγμή υπάρχει μια δημόσια υπηρεσία, που λειτουργεί ως «αστυνομία του ήθους» και απαγορεύει τα «ακατάλληλα» έργα τέχνης, καταστρέφοντας τα.

Καταλαβαίνετε, ότι ήταν πιθανό η υπηρεσία αυτή να μην επέτρεπε την ιστορία του «Θείου Μπούνμι» και να μην την πίστευε. Και αυτό γιατί η ιστορία είναι χαρακτηριστική ενός τρόπου σκέψης και ζωής, που όλο και εκλείπει, που διαβρώνεται όπως τα παλιά σινεμά, τα θέατρα και οι υπόλοιπες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και που δεν έχουν θέση στο σύγχρονο αστικό τοπίο.
[[page_break]]
ΜΙΑ ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ

Τι σημαίνει για σένα το βορειοανατολικό κομμάτι της Ταϊλανδής; Και τι είναι αυτό που σε ενέπνευσε για να κάνεις την ταινία;

Λίγα χρόνια πριν, όταν ζούσα στη βορειοανατολική Ταϊλάνδη, είχα συναντήσει τον Θείο Μπούνμι. Ο μοναχός ενός μοναστηριού, που ζούσε κοντά στο σπίτι μου, μου είχε πει ότι είναι ένας γέρος άνδρας ο οποίος είχε φτάσει στο ναό για να συμμετάσχει στις δραστηριότητες του και να κάνει εκεί την περισυλλογή του. Μια μέρα αυτός ο άντρας, ο Μπούνμι, πήγε στο μοναχό και του εξομολογήθηκε ότι ενώ βρισκόταν πολύ βαθιά μέσα στην περισυλλογή του είδε να περνούν από μπροστά του όλες οι προηγούμενες ζωές του σαν σε ταινία. Είδε και ένιωσε τον εαυτό του ως βούβαλο, ως αγελάδα, να περιπλανιέται περισσότερο σαν πνεύμα παρά σα σώμα στις τριγύρω πεδιάδες της βορειοανατολικής πλευράς της χώρας. Ο μοναχός εντυπωσιάστηκε αλλά δεν έμεινε έκπληκτος καθότι ο Μπούνμι δεν ήταν ο πρώτος άνθρωπος που του έλεγε τέτοιες εμπειρίες. Όλα αυτά τα χρόνια είχε συλλέξει ιστορίες από χωριάτες, που είχαν μοιραστεί μαζί του τις προηγούμενες ζωές τους. Αργότερα, έκδωσε ένα μικρό βιβλίο. Στο εξώφυλλο έγραφε «Ο άντρας που θυμάται τις προηγούμενες ζωές του». Δυστυχώς, ώσπου να αποκτήσω το βιβλίο ο Μπούνμι είχε φύγει από αυτό τον κόσμο μερικά χρόνια νωρίτερα («A man who can recall past lives» by Phra Sripariyattiweti Sang Arun Forest Monastery, Khon Kaen, εκδόθηκε στις 23 Αυγούστου 1983).

Σε όλες τις ταινίες σου έχεις ενσωματώσει πολλά αυτοβιογραφικά σου στοιχεία. Κάτι όμως που γίνεται σε μικρότερο βαθμό στην περίπτωση του «Θείου Μπούνμι…».

Συγκρίνοντας τον κινηματογραφικό «Θείο Μπούνμι» με αυτόν, που υπάρχει στο βιβλίο, θα παρατηρήσεις ότι υπάρχει πολύ από μένα σε αυτόν. Στη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας συνειδητοποίησα ότι δεν μπορούσα να μείνω πιστός στην πρωτότυπη πηγή. Πέρα από την εναλλαγή των προηγούμενων ζωών ήθελα να τοποθετήσω τον Θείο Μπούνμι στο παρασκήνιο και να στηριχθώ στους βασικούς μου ηθοποιούς, την Jen και τον Tong, που έπαιζαν σαν μάρτυρες του «περάσματος» αυτού του ανώνυμου άντρα. Η ταινία δεν είναι για τον Μπούνμι αλλά μια δική μου ιδέα για τη μετενσάρκωση. Είναι φυσικό αυτή η ιδέα να ξεδιπλώνεται με σεβασμό μέσω του κινηματογράφου με τον οποίο μεγάλωσα. Ένας κινηματογράφος όμως που βυθίζεται ή και πεθαίνει. Για μια ακόμη φορά η φιγούρα του πατέρα μου μπήκε μες στην ταινία. Και ο ίδιος έπασχε από οξεία νεφρική ανεπάρκεια. Για να καταλάβεις, όλος ο ιατρικός εξοπλισμός, που υπάρχει στην κρεβατοκάμαρα του Θείου Μπούνμι, είναι μια προσομοίωση εκείνου που είχε ο πατέρας μου.

Για άλλη μια φορά επέλεξες να δουλέψεις με κανονικούς ηθοποιούς αλλά και με δυο ερασιτέχνες στους πρώτους ρόλους (του Θείου Μπούνμι και της Huay). Αλήθεια, με τι κριτήριο επέλεξες τους ηθοποιούς στην ταινία σου; Προέρχονται όλοι από τη βορειοανατολική Ταϊλάνδη;

Μόνο ο Tong δεν είναι από την περιοχή. Είναι ο μοναδικός, που δεν μιλάει τη βορειοανατολική διάλεκτο. Κατ’ εμέ, ο Μπούνμι είναι ανώνυμος. Άρα δεν θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω επαγγελματία ηθοποιό, που έχει άλλη ταυτότητα, διαφορετική από την περιοχή. Πιστεύω ότι ο ερασιτεχνισμός είναι μοναδικός όταν στοχεύεις σε ένα ατόφιο αυθεντικό ερμηνευτικό στυλ. Έτσι, επιλέγω ανθρώπους από όλες τις τάξεις, όλα τα σκαλοπάτια της ζωής. Κατ’ αυτό τον τρόπο, κατέληξα σε έναν οξυγονοκολλητή και μια τραγουδίστρια για να παίξουν τον Μπούνμι και τη Huay.

Ωστόσο, ο τίτλος της ταινίας αναφέρεται στις προηγούμενες ζωές του Θείου Μπούνμι, που ποτέ δεν εξηγούνται ή δεν περιγράφονται ποιες είναι.

Αρχικά, το σενάριο εξηγούσε καθαρά ποιες είναι και ποιες δεν είναι οι προηγούμενες ζωές. Αλλά στην ταινία αποφάσισα να σεβαστώ τη φαντασία του κοινού. Φυσικά, αφού την δει κάποιος μπορεί να πει ότι ο Μπούνμι είναι ο ταύρος ή η πριγκίπισσα. Μα για μένα θα μπορούσε να είναι ο κάθε ζωντανός οργανισμός που υπάρχει στην ταινία, τα ζωύφια, οι μέλισσες, ο στρατιώτης, το γατόψαρο και ούτω καθεξής. Θα μπορούσε ακόμη να είναι ο δικός του ο γιος (Φάντασμα Πίθηκος) και η δική του η γυναίκα (Φάντασμα). Κατ’ αυτό τον τρόπο, η ταινία μπορεί να μιλήσει για τη σχέση μεταξύ κινηματογράφου και μετενσάρκωσης. Ο κινηματογράφος είναι ένας τρόπος να δημιουργήσεις εναλλακτικούς κόσμους, άλλες ζωές.

Η κινηματογραφική σου γλώσσα στο «Θείο Μπούνμι…» σέβεται ένα συγκεκριμένο σινεμά, εκείνο της νεότητάς σου. Ποιο είδος κινηματογράφου έχεις στο μυαλό σου; Το Ταϊλανδικό;

Ήμουν ήδη αρκετά μεγάλος όταν πρόλαβα τα τηλεοπτικά σόου, που συνήθως γυρίζονταν σε 16άρι φιλμ. Πραγματοποιούνταν σε στούντιο με δυνατό φωτισμό. Οι πλοκές των ιστοριών τους ενέπνεαν τους ηθοποιούς να επαναλαμβάνουν μηχανικά τα λόγια τους. Τα τέρατα ήταν πάντα στο σκοτάδι ώστε να κρύβουν τα φτηνά χειροποίητα κουστούμια τους. Τα μάτια τους ήταν κόκκινα φωτισμένα ώστε το κοινό να μπορεί να τα ξεχωρίζει. Το μόνο που έκανα για καιρό είναι να βλέπω τα παλιά θρίλερ τρόμου, όταν ήδη γύριζα ταινίες. Σκέφτομαι ακόμη ότι τα Ταϊλανδικά βιβλία κόμικ με έχουν επηρεάσει εξίσου. Οι πλοκές τους δεν ήταν ποτέ μπερδεμένες – τα φαντάσματα ήταν πάντοτε κομμάτι των περιοχών, όπου αναπτύσσονταν οι ιστορίες. Και νομίζω ότι είναι ακόμη έτσι στη σημερινή εποχή.

H ταινία κινείται σε διάφορα επίπεδα στον τόνο και το ύφος της, κάποιες φορές είναι περίπου κωμική και ειρωνική, άλλες φορές πολύ σοβαρή και με διάρκεια.

Αγαπώ τις ταινίες μου που λειτουργούν ως συνειδησιακό κύμα, που μπορούν να κινούνται από το ένα είδος στο άλλο. Νομίζω ότι είναι σημαντικό να τονιστεί αυτή η ευελιξία όταν η ουσία της ταινίας μιλάει για τη μετενσάρκωση, για τα περιπλανώμενα πνεύματα.

Μιλάς για το ενδιαφέρον σου περί «ανταλλαγής των ψυχών». Αυτό σου έρχεται στο μυαλό ειδικά στις τελευταίες σκηνές της ταινίας. Συμβαίνει στην Jen και τον Tong;

Η συγκεκριμένη σκηνή επεμβαίνει στους χρόνους της ταινίας και τα σημεία αναφοράς της. Ελπίζω ότι στο τέλος το κοινό θα θελήσει να συμμετάσχει σε αυτή την ανταλλαγή.

Τα φαντάσματα και τα φανταστικά πλάσματα εμφανίζονται και στις πρώτες ταινίες σου όπως στο «Tropical Malady». Όμως στο «Θείο Μπούνμι…» έχουν κεντρική θέση. Μπορείς να το σχολιάσεις αυτό;

Η ταινία επικεντρώνεται σε πεποιθήσεις, που βασίζονται σε διάφορα παγκόσμια στοιχεία τα οποία είναι αληθινά κομμάτια των ζωών μας. Είμαι γοητευμένος από το γεγονός ότι καθώς γερνάμε οι αναμνήσεις των παιδικών μας χρόνων γίνονται πιο ζωηρές. Θεωρώ ότι η περιέργεια (και ίσως ο φόβος) για τα φαντάσματα και τους άλλους κόσμους, μας προκύπτει όταν είμαστε νεαροί ή όταν πρόκειται να πεθάνουμε.

Οι πρόσφατες δουλειές σου φέρονται να έχουν περισσότερη πολιτική κατεύθυνση. Σε αυτό βοηθά και η ακολουθία των ακίνητων στιγμών (φωτογραφιών) που υπάρχουν. Αυτή η ακολουθία είναι τόσο διαφορετική από κάθε τι άλλο στον «Θείο Μπούνμι…».

Θέλησα να βάλω τις μνήμες μου -για την κατασκευή αυτού του σχεδίου- στην ταινία όσο περισσότερο μπορούσα. Η ταινία είναι μέρος του Primitive Project, για το οποίο προσπάθησα να συλλέξω κάποιες μνήμες από τη βόρειο-ανατολική Ταϊλάνδη. Κατέληξα να εργάζομαι με εφήβους σε ένα χωριό, το οποίο έχει βίαιη πολιτική ιστορία. Αναπτύξαμε μια στενή σχέση και γράψαμε μαζί διάφορα σενάρια. Επίσης κάναμε τη μικρού μήκους ταινία «Ένα γράμμα για τον Θείο Μπούνμι», χάρη στην οποία ψάξαμε όλο το χωριό ώστε να βρούμε το κατάλληλο σπίτι για τη μεγάλου μήκους. Για μένα, η εμπειρία στο χωριό αυτό έχει σίγουρα σχέση με την ύπαρξη του Θείου Μπούνμι. Είναι ένα μέρος όπου οι μνήμες υπάρχουν. Και θέλω να τις μεταδώσω σε ανθρώπους, που μπορούν και θυμούνται τα πάντα. Με την ακολουθία αυτών των στιγμών στην ταινία, οι μνήμες του Θείου Μπούνμι και οι δικές μου συνδέονται.
[[page_break]]
PRIMITIVE PROJECT

Η ταινία «Ο Θείος Μπούνμι θυμάται τις προηγούμενες ζωές του» πραγματοποιήθηκε ως ένα αυτοτελές μέρος του Primitive Project. Αυτό το σχέδιο, που ολόκληρο δημιουργήθηκε στην περιοχή Isan της Βορειοανατολικής Ταϊλάνδης, αποτελείται ακόμη από χαρακτηριστικά δείγματα δουλειάς που επικεντρώνονται σε εφήβους του χωριού Nabua. Υπάρχουν επτά οθόνες εγκατάστασης Primitive και μια μονή οθόνη εγκατάστασης Phantoms of Nabua, με τις οποίες και συνεχίζεται η παρουσίαση του σχεδίου διαδικτυακά στο www.animateprojects.com, όπως επίσης και η μικρού μήκους ταινία «Ένα γράμμα για τον Θείο Μπούνμι». Επιπλέον, ο Απιτσατπόνγκ Ουερασεθακούλ έκδωσε σε συνεργασία με τις Edizioni Zero, στο Μιλάνο, το καλλιτεχνικό λεύκωμα CUJO όπου περιέχονται χαρακτηριστικά ντοκουμέντα και φωτογραφίες που έχουν σχέση με το σχέδιο του Isan.

Οι εγκαταστάσεις και η μικρού μήκους ταινία ανατέθηκαν από το Haus der Kunst (Μόναχο), το FACT (Foundation for art and creative Technology) του Λίβερπουλ όπου το Primitive Project παρουσιάστηκε το 2009, καθώς και από το Animate Projects στο Λονδίνο. H παραγωγή είναι των Kick the Machine Films και Illuminations Films.


ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ

Μαγικό καθηλωτικό. Αρκεί στην πολυθρόνα σου για να βυθιστείς. Εκεί που ο Βούδας συναντάει τον Ταρκόφσκι!
Δημήτρης Δανίκας, Τα Νέα

Ο Χρυσός Φοίνικας τιμά τον καθαρό, μοντέρνο κινηματογράφο ενός νέου δημιουργού που έχει κιόλας ξεχωρίσει στο παρελθόν.
Νίνος Φένεκ Μικελίδης, Ελευθεροτυπία

Η ταινία της χρονιάς από τον σπουδαιότερο οραματιστή δημιουργό της εποχής μας.
Λευτέρης Αδαμίδης, Ημέρες Ανεξαρτησίας
Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Ένα παράξενο όμορφο όνειρο, από εκείνα που δεν βλέπεις συχνά.
Γιώργος Κρασακόπουλος, Athens Voice

Μια ταινία με όραμα. Μυστηριώδης, ονειροπόλα, ευγενική, ήσυχη, μαγική.
Peter Bradshaw, Guardian

Ένα ονειρικό κατασκεύασμα, ένα σύντομο χρονογράφημα, που χωρά πολλές ερμηνείες.
Justin Chang, Variety

Η μεγάλη αρετή του «Θείου Μπούνμι» ο μαγικός ρεαλισμός του.
Jonathan Rosenbaum, Sight & Sound

Μια ταινία που σε παρασύρει.
Simon Crook, Empire