Αναζήτηση
Όταν ένας πατέρας έρχεται αντιμέτωπος με τις διεφθαρμένες κοινωνικές υπηρεσίες που παίρνουν μακριά τα παιδιά του, απλά και μόνο επειδή η οικογένειά του είναι φτωχή, διασχίζει τη Σερβία με τα πόδια για να ασκήσει έφεση στο υπουργείο στο Βελιγράδι. Κόντρα σε όλες τις αντιξοότητες, ξεκινά ένα ηρωικό ταξίδι προκειμένου να παλέψει για τη δικαιοσύνη, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και το δικαίωμά του να μεγαλώσει τα παιδιά του.
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ 2020
ΒΡΑΒΕΙΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ - ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΙΝΟΥ ΒΡΑΒΕΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ 2020
ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΟΥ ΗΘΟΠΟΙΟΥ
Εμπνευσμένη από ένα αληθινό γεγονός, η νέα ταινία του πολυβραβευμένου σκηνοθέτη Σρνταν Γκολούμποβιτς σκιαγραφεί τη σκληρή πραγματικότητα της σπαρασσόμενης από τη φτώχεια και τη διαφθορά σύγχρονης Σερβίας, όπως αναδύεται μέσα από την οδύσσεια ενός απλού ανθρώπου που αποφασίζει πάση θυσία να διεκδικήσει τη χαμένη του αξιοπρέπεια.
Η ταινία τιμήθηκε με τα βραβεία της Οικουμενικής Επιτροπής και του Κοινού στο Φεστιβάλ του Βερολίνου (2020), ενώ ο πρωταγωνιστής Γκόραν Μπογκντάν, γνωστός από την τηλεοπτική σειρά Fargo, ήταν υποψήφιος για το βραβείο του Καλύτερου Ευρωπαίου Ηθοποιού στα Ευρωπαϊκά Κινηματογραφικά Βραβεία (2020).
Σρένταν Γκολούμποβιτς
Ο Σρένταν Γκολούμποβιτς είναι μέλος των Ευρωπαϊκών Βραβείων Κινηματογράφου (EFA) και Πρόεδρος του Συμβουλίου του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Auteur στο Βελιγράδι. Εργάζεται ως καθηγητής σκηνοθεσίας του τμήματος Θεατρικών Τεχνών στη Σχολή Δραματικών Τεχνών στο Βελιγράδι. Η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία Κινούμενος Στόχος (Apsolutnih Sto) προβλήθηκε στο Τορόντο, το Σαν Σεμπαστιάν, το Ρότερνταμ, το Πουσάν και κέρδισε πολυάριθμα διεθνή και τοπικά βραβεία. Το 2007, η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του Η Παγίδα (Klopka) έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στη Berlinale (Forum). Η ταινία συμμετείχε σε περισσότερα από 50 διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου (Τορόντο, Κάρλοβι Βάρι), κέρδισε 21 διεθνή βραβεία και διανεμήθηκε επιτυχώς σε κινηματογράφους διεθνώς. Το 2008, η Παγίδα έφτασε έως τη βραχεία λίστα για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.
Η τρίτη του μεγάλου μήκους ταινία Διασταυρούμενες Ζωές (Krugovi) έκανε παγκόσμια πρεμιέρα το 2013 στο φεστιβάλ του Sundance (World Dramatic Competition) και κέρδισε το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής. Η ταινία έκανε ευρωπαϊκή πρεμιέρα στην Berlinale (Forum), όπου έλαβε το Βραβείο της Οικουμενικής Επιτροπής, προβλήθηκε σε περισσότερα από 80 διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου (συμπεριλαμβανομένων των Τορόντο, Βερολίνο και Σάντανς) και κέρδισε πάνω από 45 διεθνή βραβεία.
Βραβεία/Διακρίσεις: Berlin IFF 2020
Βραβείο της Οικουμενικής Επιτροπής Βραβείο Κοινού (Τμήμα «Πανόραμα») FEST IFF 2020
Βραβείο της Επιτροπής Fedeora για την Καλύτερη Ταινία στο Κυρίως Πρόγραμμα Βραβείο της Επιτροπής για την Καλύτερη Ταινία στο Κυρίως Πρόγραμμα Βραβείο «Stella Artois» Calgary IFF 2020
Καλύτερη Διεθνής Ταινία
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ
Ποια ήταν η έμπνευση για την ταινία και τι σας προσέλκυσε να πείτε αυτή την ιστορία;
Ο Πατέρας είναι εμπνευσμένος από ένα πραγματικό γεγονός και έναν αληθινό άνθρωπο. Όταν πρωτοδιάβασα την ιστορία του, ο πατέρας που αποτέλεσε την έμπνευση για την ταινία ήταν ήδη μπροστά στο Υπουργείο Εργασίας, διαμαρτυρόμενος και απαιτώντας να του επιστραφούν τα παιδιά του. Πήγα εκεί και μίλησα μαζί του. Για μέρες πήγαινα να τον δω και προσφέρω την υποστήριξή μου. Συνειδητοποίησα ότι η ιστορία του είχε κάτι το πολύ ιδιαίτερο, κάτι που σε ενέπνεε, κάτι το κινηματογραφικό, κάπως σαν μια βαλκανική εκδοχή του Παρίσι-Τέξας. Επίσης, με συνεπήρε το γεγονός ότι έφτασε έως εκεί περπατώντας, σαν μια πράξη διαμαρτυρίας και ελευθερίας. Συνειδητοποίησα ότι το περπάτημα ήταν στην πραγματικότητα η μεγαλύτερη και πιο αγνή μορφή ελευθερίας. Καθώς και εξέγερσης και αντίστασης. Ειρηνικής αντίστασης. Έπειτα σκέφτηκα τον ήρωα και αποφάσισα να κάνω μια ταινία για έναν άνθρωπο που οδηγείται από το ένστικτο, κι όχι από τη λογική, προς ένα βαθιά προσωπικό και δίκαιο μονοπάτι. Δεν ξέρει ακριβώς τι κάνει, αλλά η διαίσθησή του τον καθοδηγεί σε μια άγνωστη κατεύθυνση κι εκείνος, ακούγοντας μόνο τον εαυτό του και το μέσα του, ακολουθεί το προσωπικό του μονοπάτι ανθρωπιάς και αγνότητας.
Η ταινία ξεκινά ως κοινωνικό δράμα, αλλά στη συνέχεια παίρνει μια απρόσμενη τροπή, όταν ο Νίκολα ξεκινά το ταξίδι του...
Ήθελα η ταινία να ξεκινά ως ένα ρεαλιστικό δράμα για μια γραφειοκρατική και διεφθαρμένη κοινωνία, και στη συνέχεια να εξελιχθεί σταδιακά σε μια ταινία για έναν άνθρωπο που, μέσα από το μυθικό του ταξίδι, στο οποίο ξεκινά ως χαμένος και απόκληρος, μετατρέπεται σε ήρωα. Αν και ξεκινάει ως κοινωνικό δράμα, η ταινία γίνεται ένα παραμύθι. Μια ταινία για έναν άνθρωπο που δοκιμάζει τον εαυτό του και επαναδιεκδικεί την αξιοπρέπειά του, μέσω του ταξιδιού του. Δεν είναι ένας ήρωας που πολεμά ενάντια στο σύστημα, αλλά πολεμά για να πάρει πίσω τα παιδιά του και να επανενώσει την οικογένειά του. Ζούμε σε έναν απομονωμένο κόσμο, σε μια προστατευμένη ζώνη, μέσα στην οποία έχουμε την πολυτέλεια να σκεφτόμαστε και να μιλάμε για την ελευθερία, την αξιοπρέπεια, για ηθικά ζητήματα. Ωστόσο, ο άνθρωπος για τον οποίο μιλάω είναι καταδικασμένος σε ένα μόνο πράγμα –την επιβίωση. Δεν έχει την πολυτέλεια να σκεφτεί αφηρημένες έννοιες, είναι σαν ένα ζώο που πρέπει να αγωνιστεί για τον εαυτό του και την οικογένειά του, πρέπει να επιβιώσει. Έτσι είναι ο ήρωάς μας, ο Νίκολα. Μέσα από τη σύγκρουση και την αντίθεση ανάμεσα στο γραφειοκρατικό δραματικό περιεχόμενο και τον παραμυθένιο κόσμο του ταξιδιού του ήρωα κατά μήκος της χώρας, προσπάθησα να κάνω μια ταινία για ένα ταξίδι, ένα φυσικό και συναισθηματικό ταξίδι ενός απλού ανθρώπου.
Πώς νομίζετε ότι εξελίσσεται ο χαρακτήρας του Νίκολα κατά τη διάρκεια της ταινίας;
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του, ο Νίκολα συναντά διάφορους ανθρώπους, κάποιοι από τους οποίους τον δοκιμάζουν και τον παρασύρουν σε λάθος δρόμο, ενώ άλλοι τον βοηθούν και του δίνουν ελπίδα. Εκείνος ακολουθεί τον δικό του δρόμο και βρίσκει τους συμμάχους του και τους συντρόφους του ανάμεσα σε απλούς ανθρώπους –ανθρώπους σαν κι εκείνον, χαμένους και απόκληρους– αλλά κι ανάμεσα στα ζώα. Πουλιά του δείχνουν τον δρόμο, ένας σκύλος περπατάει μαζί του, λύκοι του ανοίγουν τον δρόμο και τον αφήνουν να περάσει, αντικατοπτρίζοντας την μεταμόρφωσή του από χαμένο σε ήρωα.
Μια ιδιαίτερα σημαντική πτυχή της ταινίας είναι η σχέση του Νίκολα με τα τοπία από τα οποία περνά, η θέα των κατεστραμμένων εργοστασίων, ένα από τα οποία είναι κιόλας ο λόγος για τον οποίο ξεκίνησε το ταξίδι του. Σε αντίθεση με αυτό υπάρχει η φύση, που ακόμα δεν έχει καταστραφεί, που είναι όμορφη και δυνατή, και η οποία κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του γίνεται το στήριγμα και η προστάτης του.
Αντλήσατε έμπνευση από άλλους σκηνοθέτες ή καλλιτέχνες ειδικά για αυτή την ταινία;
Η μεγάλη μου έμπνευση ήταν το γιουγκοσλάβικο Μαύρο Κύμα, οι ταινίες των Ντούσαν Μακαβέγιεφ, Αλεξάνταρ Πέτροβιτς, Ζιβόγιν Πάβλοβιτς και Ζέλιμιρ Ζίλνικ. Οι ταινίες τους είναι ασυμβίβαστες και γενναίες. Δεν έπαψαν ποτέ να εξερευνούν και να αναλύουν την κοινωνία, προσεγγίζοντας αυτή την πραγματικότητα σκληρά και κατάμουτρα. Αναζητούσαν την ελευθερία της κινηματογραφικής γλώσσας και, περισσότερο από οτιδήποτε, την αλήθεια –την ποιητική και την υπαρξιακή. Κατάφεραν να αιχμαλωτίσουν την πραγματικότητα και να τη μετατρέψουν σε έναν δυνατό, ιδιαίτερο και αυθεντικό ποιητικό και φιλοσοφικό κόσμο. Αντίθετα, σήμερα, η πραγματικότητά μας είναι πολύ πιο παράλογη και τρελή από τις ταινίες που κάνουμε. Σε αυτή την ταινία, προσπάθησα απλά να ακολουθήσω τη ζωή. Και την πραγματικότητα. Νιώθω ότι οι σκηνοθέτες του γιουγκοσλάβικου Μαύρου Κύματος έκαναν ταινίες που ήταν πολύ πιο ενδιαφέρουσες από την πραγματικότητα. Στις μέρες μας, η πραγματικότητα έχει παρακμάσει τόσο κι έχει γίνει τόσο απίθανη που δεν μπορούμε –εννοώ εμείς οι σκηνοθέτες- να την προλάβουμε. Και δεν υπάρχει μυθοπλασία που μπορεί να φτάσει τον βαθμό της παραφροσύνης που ζούμε.
Μια άλλη τρομερή πηγή έμπνευσης όσο έγραφα το σενάριο για αυτή την ταινία ήταν το ημερολόγιο του Βέρνερ Χέρτσογκ, Οδοιπορία στον πάγο. Η καταγραφή των τριών εβδομάδων οδοιπορικού του με τα πόδια από το Μόναχο στο Παρίσι, τον Ιανουάριο του 1974. Ο Χέρτσογκ ταξίδεψε μέσα σε χιόνι και θύελλες, με την ελπίδα ότι η θυσία του θα επιμηκύνει τη ζωή της άρρωστης στενής του φίλης και κριτικού κινηματογράφου, Λότε Άισνερ. Η πρόθεση του Χέρτσογκ αποδείχθηκε επιτυχής κι η φίλη του έζησε για άλλα εννέα χρόνια. Στην ταινία Πατέρας υπάρχει μια σκηνή με έναν λαγό, η οποία είναι ένα άμεσο νεύμα και φόρος τιμής στο ημερολόγιο του Χέρτσογκ.
Πώς ήταν να δουλεύεις με τον ηθοποιό Γκόραν Μπογκντάν, γνωστό από τον ρόλο του ως Γιούρι Γκούρκα στην τηλεοπτική σειρά Fargo;
Η διαδικασία της προετοιμασίας ήταν όμορφη και το καλύτερο μέρος της δημιουργίας αυτής της ταινίας. Σχολαστική, μακρά και γεμάτη έμπνευση. Κάναμε πρόβες για δύο μήνες πριν από τα γυρίσματα, τέσσερις ή πέντε ώρες τη μέρα, μελετώντας κάθε σκηνή, δημιουργώντας και αναλύοντας τον συναισθηματικό χάρτη του ήρωα, αναλύοντας την κάθε του πράξη και χειρονομία. Ο Πατέρας είναι μια ταινία της σιωπής και το πιο σημαντικό πράγμα για τον ήρωα ήταν να είναι αληθινός. Ο Γκόραν κι εγώ συμφωνήσαμε να χτίσουμε τον χαρακτήρα σαν να ήταν ένας ανεκπαίδευτος ηθοποιός, και στη συνέχεια να κάνουμε μια μεταβολή από την αλήθεια και την πιστότητα του χαρακτήρα, μια μεταβολή που θα έπρεπε να είναι αόρατη και τεράστια.
Πώς ήταν για σας να γυρίζετε αυτή την ταινία στη σερβική επαρχία;
Δεν έκανα καμία προσπάθεια να αποτυπώσω την πραγματικότητα πιο άσχημη απ’ ό,τι είναι στ’ αλήθεια. Δυστυχώς, η πραγματικότητα είναι αυτή που είναι, όπως είναι και τα τοπία και οι τοποθεσίες αυτής της όμορφης μα ρημαγμένης χώρας. Εγώ γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Βελιγράδι, οπότε οι τοποθεσίες στις οποίες γυρίστηκε η ταινία δεν μου ήταν οικείες. Το βρήκα συναρπαστικό να ανακαλύπτω την ίδια μου την πατρίδα. Ταξιδεύοντας σε όλη τη Σερβία για την εύρεση των τοποθεσιών, συνειδητοποίησα τη συστημική προσπάθεια που έγινε εδώ να καταστραφεί ό,τι μπορούσε να καταστραφεί. Και τελικά αυτά που συνετρίβησαν ολότελα ήταν ο άνθρωπος, η αξιοπρέπεια και κάθε είδους ατομική ακεραιότητα.
Πιστεύετε ότι αυτή η ιστορία θα μπορούσε να είχε διαδραματιστεί σε οποιαδήποτε χώρα;
Η φτώχεια συνήθως βγάζει στον καθένα τον χειρότερό του εαυτό. Δεν υπάρχει τίποτα το καλό στη φτώχεια. Είναι ίδια παντού, είναι παγκόσμια. Κι όμως, μεταξύ των ανθρώπων που συναντούμε στην ταινία, υπάρχουν οι καλοί και οι κακοί. Αυτό είναι, επίσης, παγκόσμιο.
Ο Πατέρας αποτελεί μια εικόνα της σύγχρονης σερβικής κοινωνίας, όμως νομίζω ότι η μοίρα του Νίκολα θα μπορούσε να βρει οποιονδήποτε απλό άνθρωπο οπουδήποτε στον κόσμο. Στην Αμερική, τη Γαλλία, την Κορέα, τη Ρωσία... Ο Νίκολα συμβολίζει τον «χαμένο» της εποχής μας, της εποχής της νεοφιλελεύθερης δουλείας, μιας εποχής όπου ο άνθρωπος χάνει την ελπίδα του και το δικαίωμά του σε μια φυσιολογική ζωή τη στιγμή που χάνει τη δουλειά του. Η σκληρότητα αυτής της νέας εποχής είναι συγκαλυμμένη με τη μορφή της υποκρισίας και της γραφειοκρατίας, η οποία, μέσα στον σωρό από τους κανόνες, τους μηχανισμούς και τις πολιτικές που φαινομενικά προστατεύουν τα δικαιώματα κάποιου, αποτυγχάνει να αναγνωρίσει το κρίσιμο ζήτημα, αποτυγχάνει να αναγνωρίσει τον άνθρωπο.
Εκτός από τη σκηνοθεσία, έχετε κάνει και ασχολείστε και με την παραγωγή. Γιατί είναι σημαντικό αυτό για εσάς;
Δημιούργησα την εταιρεία παραγωγής Bas Celik μαζί με τους φίλους και συνεργάτες μου γιατί ήθελα να έχω ελευθερία, να είμαι σε θέση να εργάζομαι όπως θέλω εγώ και με τον τρόπο που εγώ θεωρώ ότι είναι καλύτερος για τις ταινίες που κάνω. Είναι ένα από τα καλύτερα πράγματα που έκανα ποτέ, καθώς αυτή η ελευθερία που έχω να κάνω ταινίες μετράει για μένα περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Εξίσου και το να έχω τη δυνατότητα να προετοιμάζω τις ταινίες μου ενδελεχώς και για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Βοηθά, επίσης, και το ότι η κατάσταση στον σερβικό κινηματογράφο είναι καλή, χάρη στο γεγονός ότι έχει εδραιωθεί ένα δραστήριο και σταθερό Σερβικό Κέντρο Κινηματογράφου. Περιμένουμε να δούμε ακόμα περισσότερα αποτελέσματα αυτού, είμαι σίγουρος. Για πρώτη φορά υπάρχει η δυνατότητα για τους Σέρβους κινηματογραφιστές να έχουν μια συνέχεια στη δουλειά τους.
ΓΚΟΡΑΝ ΜΠΟΓΚΝΤΑΝ
Ο Γκόραν Μπογκντάν γεννήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 1980 στην πόλη Σιρόκι Μπρίγεκ της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Αποφοίτησε από την Ακαδημία Δραματικών Τεχνών του Ζάγκρεμπ. Είναι ηθοποιός και συγγραφέας, και έχει εμφανιστεί σε περισσότερες από 40 βραβευμένες ταινίες και διεθνείς τηλεοπτικές σειρές (Fargo, The Last Panthers).
Είναι, επίσης, γνωστός σταρ του θεάτρου κι έχει ερμηνεύσει βασικούς ρόλους σε έργα όπως τα Άμλετ, Ταρτούφος και This Could be My Street. Η τελευταία του ταινία Πατέρας, σε σκηνοθεσία Σρνταν Γκολούμποβιτς, όπου ερμηνεύει τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Νίκολα, ενός πατέρα που έρχεται αντιμέτωπος με τις διεφθαρμένες κοινωνικές υπηρεσίες που του παίρνουν τα παιδιά του, έκανε πρεμιέρα το 2020 στην Berlinale, στο τμήμα Panorama.
