O Γιάροσλαβ Γιαν Πέλικαν (17 Δεκεμβρίου 1923 – 13 Μαΐου 2006) υπήρξε σε διεθνή κλίμακα ένας από τους σημαντικότερους λογίους επί της ιστορίας του χριστιανισμού και της μεσαιωνικής ιστορίας της σκέψης.
Ο Πέλικαν γεννήθηκε στο Έικρον του Οχάιο, από Σλοβάκο πατέρα και Σέρβα μητέρα. Ο πατέρας του ήταν Λουθηρανός πάστορας και ο παππούς του από την πλευρά του πατέρα του επίσκοπος στη Σλοβακική Λουθηρανική Εκκλησία των ΗΠΑ.
Πριν κλείσει τα τρία του χρόνια, έμαθε από τη μητέρα του να χρησιμοποιεί γραφομηχανή, καθώς δεν μπορούσε ακόμη να κρατήσει στυλό. Η κλίση του στις γλώσσες (λέγεται ότι μιλούσε τουλάχιστον δώδεκα γλώσσες) πρέπει να οφείλεται στο πολυγλωσσικό περιβάλλον της παιδικής του ηλικίας και στην εκπαίδευσή του. Τούτο το ταλέντο τον βοήθησε πολύ στην καριέρα που τελικά επέλεξε (αφού πρώτα είχε επιχειρήσει να γίνει πιανίστας), αυτή του ιστορικού του χριστιανικού δόγματος, καθώς οι σπουδές του δεν περιορίστηκαν στη ρωμαιοκαθολική και προτεσταντική θεολογική ιστορία, αλλά περιέλαβαν και εκείνη της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Το 1946 έλαβε πτυχίο από τη Θεολογική Σχολή της Κονκόρντια (Concordia Seminary) στο Σεντ Λιούις και διδακτορικό στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο (University of Chicago), όταν ήταν 22 ετών, και έγραψε περισσότερα από 30 βιβλία, περιλαμβανομένου και του opus magnum του, του πεντάτομου The Christian Tradition: A History of the Development of Doctrine (Η χριστιανική παράδοση: Ιστορία της εξέλιξης του δόγματος, 1971-1989). Μερικά από τα μεταγενέστερα έργα του απευθύνονταν όχι μόνο σε λογίους αλλά και στο ευρύ κοινό. Αξιοσημείωτα είναι το Mary Through the Centuries (Η Μαρία ανά τους αιώνες), το Jesus Τhrough the Centuries (Ο Ιησούς ανά τους αιώνες) και το Whose Bible Is It? (Τίνος είναι η Βίβλος;).
Ο Πέλικαν έδωσε κατά τα έτη 1992-1993 τις φημισμένες διαλέξεις Gifford στο Πανεπιστήμιου του Άμπερντιν (University of Aberdeen), οι οποίες εκδόθηκαν εντύπως στο βιβλίο Christianity and Classical Culture (Ο χριστιανισμός και η κλασική παιδεία).
Το 1962 άρχισε να εργάζεται στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ (Yale University) ως καθηγητής εκκλησιαστικής ιστορίας υπό τον τίτλο του Titus Street Professor of Ecclesiastical History και το 1972 πήρε τον τίτλο Sterling Professor of History, μια θέση που κράτησε ωσότου έγινε ομότιμος το 1996.
Διετέλεσε κοσμήτορας και επίσης κοσμήτορας της Σχολής των Αποφοίτων (Graduate School) στα έτη 1973-1978 και διορίστηκε λέκτορας υπό τον τίτλο William Clyde DeVane
... Διαβάστε περισσότεραLecturer για τα έτη 1984-86, όπως επίσης και το φθινώπορο του 1995.
Μεταξύ των βραβείων και των τιμών που έχει λάβει περιλαμβάνονται το Graduate School's 1979 Wilbur Cross Medal και το Medieval Academy of America's 1985 Haskins Medal.
Ο Πέλικαν έπαιξε σημαίνοντα ρόλο και γενικότερα στην αμερικανική διανόηση. Ήταν ο τέως πρόεδρος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών.
Το 1983 το "Εθνικό Κληροδότημα για τις Τέχνες και τα Γράμματα" τον επέλεξε για να εκφωνήσει τη 12η επετειακή "Διάλεξη Τζέφερσον για τις Τέχνες και τα Γράμματα", την ύψιστη τιμή που αποδίδεται από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ για τα σημαντικότερα επιτεύγματα στις τέχνες και τα γράμματα. Διέτελεσε επιμελητής του θρησκευτικού τμήματος της Εγκυκλοπαίδειας Μπριτάνικα, και το 1980 ίδρυσε το "Συμβούλιο των Λογίων της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου".
Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον διόρισε τον Πέλικαν μέλος στην "Επιτροπή του Προέδρου για τις Τέχνες και τα Γράμματα". Στον Πέλικαν απονεμήθηκαν τιμητικοί ακαδημαϊκοί τίτλοι από 42 πανεπιστήμια διεθνώς.
Στα 80 του χρόνια διορίστηκε επιστημονικός διευθυντής του προγράμματος "Institutions of Democracy Project" (Πρόγραμμα για τους θεσμούς της δημοκρατίας) στο Ίδρυμα Annenberg.
Το 2004, έχοντας λάβει το βραβείο John W. Kluge Prize for Lifetime Achievement in the Human Sciences, τιμή που μοιράστηκε με τον Γάλλο φιλόσοφο Πολ Ρικέρ, ο Πέλικαν δώρησε το χρηματικό του έπαθλο (500.000 $) στην Ορθόδοξη Θεολογική Σχολή του Αγίου Βλαδίμηρου, της οποίας ήταν και μέλος του διοικητικού συμβουλίου. Στην τελετή παρέθεσε μια επωδό από τον Γκέτε που τον συγκινούσε σε όλη του τη ζωή: "Was du ererbt von deinen Vaetern hast, Erwirb es um es zu besitzen", δηλαδή "Πάρε ό,τι κληρονόμησες από τους προπάτορές σου και δούλεψε για να το κάνεις δικό σου".
Για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, ο Πέλικαν ήταν μέλος της Λουθηρανικής Εκκλησίας καθώς και χειροτονημένος πάστορας, αλλά το 1998 ο ίδιος και η σύζυγός του Σίλβια βαπτίστηκαν ως Ορθόδοξοι στο Παρεκκλήσιο της Θεολογικής Σχολής του Αγίου Βλαδίμηρου. Τα μέλη της οικογένειας του Πέλικαν τον θυμούνται που έλεγε ότι δεν μετεστράφηκε στην Ορθοδοξία αλλά, πιο σωστά, "επέστρεψε σ' αυτήν, αφήνοντας να αποκαλυφθεί η Ορθοδοξία που πάντα βρισκόταν μέσα του.
Ο Πέλικαν πέθανε στο Χάμντεν του Κονέκτικατ σε ηλικία 82 ετών, εξαντλημένος από τη μάχη του με τον καρκίνο του ήπατος.
Προς τιμήν του έγινε τελετή στο Παρεκκλήσιο Μπάτελ του Γέιλ στις 10 Οκτωβρίου 2006 με ομιλίες από διακεκριμένους λογίους και μια μουσική εκτέλεση από τον τσελίστα Yo-Yo Ma.
Λέγεται ότι, πριν πεθάνει ο Πέλικαν, απήγγειλε τον τελευταίο από μια σειρά αξιομνημόνευτων αφορισμών όλης του της ζωής: «Αν ο Χριστός αναστήθηκε, τίποτ' άλλο δεν μετράει.
Και αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε, τίποτ' άλλο δεν μετράει».
