|
|
|
Αναζήτηση
Αυτό που λέγεται ότι η πανδημία ευνόησε τους πιο δημιουργικούς ανθρώπους ως προς την αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, ισχύει απόλυτα για την ερμηνεύτρια Μαρία Φαραντούρη.
Μέσα στην καραντίνα ήρθαν στα χέρια της τα ποιήματα αγνώστων ποιητριών της αρχαίας Ελλάδας μεταφρασμένα από τον φιλόλογο Θάνο Τσακνάκη. Στην παρέα προστέθηκε η συνθέτρια Λένα Πλάτωνος, που μελοποίησε τα ποιητικά σπαράγματα επηρεασμένη από τις αρχαιοελληνικές μουσικές κλίμακες, την παράδοση και τη τζαζ και, φυσικά, την ηλεκτρονική μουσική.
Το έργο ήταν να παρουσιαστεί στο Ηρώδειο την Πέμπτη 2 Σεπτεμβρίου στο πρώτο μέρος μιας συναυλίας που θα είχε το χαρακτήρα γιορτής. Διότι στο δεύτερο μέρος η Φαραντούρη θα καλούσε στη σκηνή τις φίλες της, τη Ντόρα Μπακοπούλου, την Έλλη Πασπαλά και τη Σαβίνα Γιαννάτου για να τραγουδούσαν τη Γυναίκα στο ελληνικό τραγούδι του Χατζιδάκι, του Θεοδωράκη, της Καραΐνδρου, της Κωχ και άλλων σημαντικών δημιουργών.
Στο παρά πέντε, η συναυλία αναβλήθηκε λόγω «ανυπέρβλητων τεχνικών προβλημάτων» κι έτσι πολύς κόσμος στερήθηκε την πρώτη παρουσίαση του νέου λενοπλατωνικού έργου. Κάθε εμπόδιο για καλό, που λένε, αφού η συναυλία θα γίνει το χειμώνα σε συγκεκριμένο χώρο και θα παιχτεί επίσης στα αρχαία θέατρα της χώρας.
Ωστόσο, η Μαρία Φαραντούρη δίνει ένα άλλο ραντεβού με το κοινό της: Στις 1 και 2 Οκτωβρίου θα παρουσιάσουν από κοινού με τον ηθοποιό - σκηνοθέτη Δημήτρη Καταλειφό την παράσταση με τίτλο «Επέστρεφε...στην Ποίηση και το Τραγούδι» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Ο σωστός τίτλος του έργου είναι «Σιωπηλών σπαράγματα». Προέκυψε από τον μεταφραστή και φιλόλογο Θάνο Τσακνάκη, τον οποίο γνώρισα όταν με είχε καλέσει σε κάποιες εκδηλώσεις στο λύκειο που διδάσκει. Μου έφερε τα ποιήματα στη δική του απόδοση ακριβώς όταν άρχιζε η καραντίνα. Ξέρετε, υπάρχουν 52 καταγραμμένες αρχαίες ποιήτριες, που γνωρίζουμε τα ονόματα τους, αλλά δυστυχώς δεν διασώθηκαν τα ποιήματα τους. Υπάρχουν γύρω στα δεκαπέντε δηλαδή σωζόμενα, εξ ου και τις ονομάσαμε «σιωπηλές».
Το «σιωπηλές» υποδηλώνει ότι οι συγκεκριμένες ποιήτριες μένανε στην αφάνεια.
Ακριβώς, παρόλο που οι αρχαιολόγοι και οι φιλόλογοι γνωρίζουν τα ονόματα τους. Κανείς δεν είχε ασχοληθεί μέχρι που ο συγκεκριμένος φιλόλογος επεξεργάστηκε τους στίχους τους και μου τους έφερε στην έναρξη της πανδημίας. Ήταν μια αποκάλυψη για μένα! Ένιωσα ότι ήρθε στα χέρια μου ένα νέο άγνωστο έργο κάποιου συγγραφέα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.
Γιατί έμειναν στην αφάνεια οι ποιήτριες αυτές έναντι της Σαπφούς, ας πούμε;
Οι ποιήτριες που θα τραγουδήσω είναι μεταγενέστερες, του 5ου και του 3ου π.Χ. αιώνα, επομένως αναγνώριζαν και θαύμαζαν τη Σαπφώ που ήταν του 7ου αιώνα. Απ' όσο έψαξα, υπάρχουν αρκετές απαντήσεις στο ερώτημα σας. Η βασικότερη αιτία είναι ότι οι επόμενες κοινωνίες, είτε η ρωμαϊκή, είτε η χριστιανική - βυζαντινή, ήταν ανδροκρατούμενες. Αν κάποιες απ' αυτές τις γυναίκες ξεχώριζαν, τις θεωρούσαν «εταίρες».
Άρα είχε να κάνει με τα ήθη της εποχής.
Η Σαπφώ, πέραν της αξίας της, γιατί ήταν μεγάλη αναμφισβήτητα, είχε τύχει αναφορών από τον Πλάτωνα. Πήρε δηλαδή από τα χρόνια της αρχαιότητας μία αίγλη και είχε γίνει γνωστή. Με το που έφτασε, λοιπόν, το υλικό στα χέρια μου, σκέφτηκα ότι ο δημιουργός που θα το μελοποιήσει, πρέπει να'ναι γυναίκα. Πρότεινα στον Τσακνάκη τη Λένα Πλάτωνος, παρόλο που είχα καιρό να της μιλήσω και δεν ήξερα σε ποια φάση βρισκόταν. Ο Τσακνάκης πήγε και τη βρήκε και συμφωνήσαμε από κοινού να προχωρήσουμε.
Η καραντίνα μάλλον σας ωφέλησε απ' την άποψη του ελεύθερου χρόνου.
Ναι και, μάλιστα, χωρίς τη δική μου παρουσία. Μου έστελναν ηλεκτρονικά ότι κάνανε, τα παίρναμε, βρίσκαμε τους τόνους μου, διορθώναμε. Τη Λένα την είδα μία φορά πέρσι τον Ιούνιο και πολλές φορές τον φετινό Ιούνιο, που εμβολιαστήκαμε και οι δύο. Μπήκε αμέσως στο πνεύμα η Πλάτωνος, καθώς είναι οραματίστρια και ποιήτρια η ίδια. Έψαχνε τη διαδικασία της έμπνευσης της, αλλά όταν μορφοποιήθηκε το έργο, καταλάβαμε πως εκτός απ' όλη τη γνώση της, έχει και μια διαισθητική σχέση με τον αρχαϊκό λόγο. Ξέρει τις αρχαιοελληνικές κλίμακες η Λένα και επηρεάστηκε απ' αυτές, γι' αυτό και το ονομάζει «Ανατολή» όλο αυτό. Θα έλεγα ότι εμπνεύστηκε ακόμη απ' το δημοτικό μας τραγούδι, από την κλασική μουσική, ενώ θα διακρίνεις και μία απόχρωση τζαζ.
Και, βέβαια, υπάρχει και η ηθοποιός Μαρία Σκουλά που θα υπηρετήσει υποκριτικά τον αρχαίο ελληνικό λόγο.
Ο Τσακνάκης μετέφρασε σε δεκαπεντασύλλαβο τα ποιήματα και σε μερικά άλλα έκανε ελεύθερη απόδοση. Έφτιαξε ακόμη τις αφηγήσεις, γράφοντας το βιογραφικό - ιστορικό της κάθε ποιήτριας. Στο Άργος, ας πούμε, υπάρχει άγαλμα της ποιήτριας Τελέσιλλας μες το αρχαίο θέατρο, την είχαν θεά τους. Φιλάσθενη μεν, πολύ δυναμική μεν, αφού όταν οι Σπαρτιάτες έφτασαν έξω απ' την πύλη του Άργους, εκείνη έβαλε μπροστά τα γυναικόπαιδα, αποτρέποντας τη σφαγή. Θεώρησαν δηλαδή οι Σπαρτιάτες πως δεν θα θεωρηθεί νίκη, αν τα έχουν βάλει με άμαχο πληθυσμό.
Η Τελέσιλλα είναι σημαντικότατη, γιατί έγραψε και ύμνησε πρώτη τη συνείδηση της ισότητας. Με τη Λένας μας αρέσει κι ένα ποίημα της Ανύτης σε τέσσερα μέρη, που μιλάει για τη σχέση της με τη φύση, τα ζωάκια, τα έντομα, τα πουλιά. Έχει σημασία να πούμε πως θα υπάρχει ρυθμική αγωγή στην απαγγελία της Σκουλά, που είναι μία εξαίρετη ηθοποιός. Σε ένα κομμάτι, π.χ., θα τραγουδώ εγώ, θα μπαίνει εκείνη και μετά εγώ πάλι. Σε τρία κομμάτια συνολικά θα συμμετάσχει η Σκουλά.
Ενώ από τη δεκαετία του '80 συνεργαστήκατε με δημιουργούς του Τρίτου Προγράμματος, σαν τον Μιχάλη Γρηγορίου, με τη Λένα Πλάτωνος οι δρόμοι σας έσμιξαν το 2000 με την «Τρίτη Πόρτα». Γιατί αυτή η καθυστέρηση στη γνωριμία - συνεργασία σας;
Εκείνη την περίοδο βρισκόμουν συνέχεια στο εξωτερικό. Δεν ήταν το συνεχόμενο επί χούντας, αλλά όλη την άνοιξη και όλο το φθινόπωρο τραγουδούσα στο εξωτερικό. Εννοείται πως είχα ακούσει το «Σαμποτάζ» ή τον «Καρυωτάκη» της, που όλοι αγαπήσαμε, αλλά δεν είχε τύχει να βρεθούμε. Πολλοί οι λόγοι πάλι: Η Λένα σύντομα πέρασε στα δικά της ηλεκτρονικά έργα, που τα τραγουδούσε η ίδια και δεν είχε ανάγκη άλλης φωνής. Επίσης είχε τη δική της φωνή, τη Σαβίνα Γιαννάτου, με την εξαιρετική καλλιτεχνική τους σχέση, όπως και την άλλη ανδρική φωνή του Γιάννη Παλαμίδα.
Θα ήθελα, πάντως, να μου πείτε ποια ήταν η αφορμή για να κάνετε την «Τρίτη Πόρτα» τότε.
Έχω την εντύπωση ότι μας έφεραν σε επαφή ο στιχουργός Θόδωρος Ποάλας και η μουσικός Μαλκίτα Χάγουελ, που έχουν φύγει και οι δύο από τη ζωή. Η Λένα, θυμάμαι, μου τηλεφώνησε και μου είπε πως θέλει πολύ να κάνουμε κάτι μαζί. Πήγα και την είδα από το σπίτι της στη λεωφόρο Αλεξάνδρας και συζητήσαμε για την ομάδα των μουσικών που θα πλαισίωναν την ηχογράφηση. Της είχα προτείνει να παίρναμε τον Θόδωρο Κοτεπάνο, ανθρώπους δηλαδή χατζιδακικής ευαισθησίας. Ενορχηστρώσεις έκανε τελικά ο Νίκος Κούρος, που συνεργαζόταν με την εταιρεία ΜΙΝΟΣ τότε. Εγώ δεν είχα έρθει σε καμία επικοινωνία με τους μουσικούς, γράφτηκαν τα κομμάτια στο στούντιο και πήγα κι έβαλα τη φωνή μου.
Έχετε υπόψιν σας πως εκείνος ο δίσκος απογοήτευσε τους φαν της Πλάτωνος σε σχέση με τα πιο πειραματικά ηλεκτρονικά έργα του παρελθόντος της;
Λογικό πολλοί να είδαν με άλλο μάτι ή να σνόμπαραν ίσως τη Φαραντούρη, ένα «σύμβολο μιας άλλης τραγουδιστικής σχολής» στη συνεργασία με την Πλάτωνος. Εγώ πάντως ξέρω ότι εκείνος ο δίσκος είχε εξαιρετικές μελωδίες μέσα και τραγούδια, τα οποία αδικήθηκαν.
Ένας δίσκος που βγήκε στην τελευταία δεκαετία «άνθησης» του έντεχνου τραγουδιού πριν την κατάρρευση της δισκογραφίας, όπως την ξέραμε τουλάχιστον.
Κοιτάξτε, όμως, ενώ το ίδιο διάστημα έκανα όλες τις δουλειές μου στη ΜΙΝΟΣ, δεν ενδιαφέρονταν να τις προωθήσουν. Ήμουν τόσο απογοητευμένη που μαζί με τον Γιώργο Παπαδάκη, μάζεψα όλο το υλικό για το «Ένας αιώνας ελληνικό τραγούδι» και το πήγαμε στη Legend του Γιαννίκου, που, ως γνωστόν, πούλησε πολύ και έγινε χρυσό άλμπουμ! Μου τηλεφώνησε ο Μάτσας: «Μα πως πήγες εκεί;» και του απάντησα: «Σας είπα ότι έχω συναυλία στο Ηρώδειο και κανείς δεν ενδιαφέρθηκε για την ηχογράφηση της».
Το ίδιο είχε συμβεί και με μία άλλη εξαιρετική δουλειά σας, το αφιέρωμα στον Lorca.
Κι αυτό απ' τον Γιαννίκο βγήκε. Τι να έκανα, να μην πήγαινα σε μιαν άλλη νέα τότε εταιρεία; Δυστυχώς η δισκογραφία στην Ελλάδα είναι πονεμένη ιστορία.
Το θέμα είναι πως μετά την «Τρίτη Πόρτα» σας, η Λένα Πλάτωνος επανήλθε δυναμικά το 2008 με τα «Ημερολόγια» και συνεχίζει το ίδιο δυναμικά μέχρι σήμερα με τις μελοποιήσεις της στην Emily Dickinson και με των «Σιωπηλών σπαράγματα».
Στο μεταξύ είχα δει και τις παραστάσεις της στο Παλλάς με τον «Καβάφη» σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Παπαϊωάννου. Θέλω να πω, όμως, δεν αισθάνομαι ότι συμπράττουμε τώρα σε ένα αμιγώς ηλεκτρονικό έργο.
Μα είναι ηλεκτρονικό. Το λέω έχοντας ακούσει αποσπάσματα.
Η μουσική συνοδεία είναι ηλεκτρονική, αλλά τα τραγούδια στέκονται και μ' ένα πιάνο. Δεν πρόκειται για ένα έργο spoken word με τα electronics, αφού δίπλα σ' αυτά υπάρχουν και το τσέλο, ένα πνευστό και τύμπανα.
Ακούγεστε σαν να τη φοβάστε λίγο την ηλεκτρονική μουσική.
Καθόλου. Αυτά που κάνει η ίδια η Λένα είναι αμιγώς ηλεκτρονικά, όχι όμως το συγκεκριμένο έργο. Εδώ έχουμε τη δομή του λυρικού τραγουδιού, όπως και στην «Τρίτη Πόρτα» η βασική έμπνευση της ήταν τα ρωσικά λαϊκά τραγούδια.
Να το θέσω αλλιώς, σας φαντάζεστε μια ηλεκτρονική τραγουδίστρια, αν υφίσταται ο όρος αυτός;
Όλα μπορεί να τα κάνει ο άνθρωπος. Μου τηλεφωνούν από ξένες χώρες αν επιτρέπω, λόγου χάριν, να αγγίξουν το «Άσμα Ασμάτων» από τη «Μπαλάντα του Μαουτχάουζεν» για ρεμίξ. Τους λέω «Κάντε ότι θέλετε» εφόσον το επιτρέπει και ο Μίκης φυσικά. Ένας Ιάπωνας, θυμάμαι, μου'χε στείλει τη δουλειά του με τη φωνή μου. Το'χε κάνει εντελώς «πειραγμένο». Κοιτάξτε, όμως, η ζωή μου εμένα ήταν ένα διαρκές ταξίδι: Απ' τη μία πόλη στην άλλη, μετά πίσω για ξεκούραση ώσπου να οργανώσω κάτι καινούργιο. Ενώ το έργο του Μίκη κυκλοφορεί μες το αίμα μου, δεν υπάρχει αμφιβολία, έκανα και πολλά άλλα ταυτόχρονα: Μπρεχτ, Λιβανελί, Λούτσιο Ντάλα, δύο φορές συνεργασία με το Berliner Ensemble κλπ. Και τώρα, ενάμισι χρόνο που ήμουν κλεισμένη μέρα, τι νομίζετε ότι έκανα; Άκουγα διάφορες μουσικές, έβλεπα εκπομπές στο κανάλι Mezzo και πυροδοτούμουν. Κι όταν σου έρχεται ένα τέτοιο υλικό στα χέρια σου, σαν του Τσακνάκη, δεν μπορείς να μην το δεις σαν θείο δώρο.
Αναρωτιέμαι αν ο Μίκης Θεοδωράκης σας εξέφραζε τη γνώμη του για τις άλλες συνεργασίες που κάνατε παράλληλα με τη δική σας.
(χαμογελάει) Δεν με δυσκόλευε, πρέπει να το πω αυτό, ούτε ποτέ μου είπε «Μην το κάνεις αυτό». Κάποια του άρεσαν, κάποια όχι. Του Λιβανελί ο δίσκος, ας πούμε, του'χε αρέσει πάρα πολύ, του έδινε πολιτικό πρόσημο. Πρώτα έκανα εγώ το δίσκο με τον Λιβανελί και μετά τον προσέγγισε κι αυτός και κάνανε την «Ελληνοτουρκική Φιλία». Πάντα ο Μίκης πυροδοτείτο από μία νέα ιδέα.
Εδώ να πω κι εγώ ότι ήμουν παρών τη μοναδική φορά που μίλησαν ο Μίκης Θεοδωράκης και η Λένα Πλάτωνος από το τηλέφωνο μέσω του ποιητή Γιώργου Χρονά.
Ενδιαφέρον! Και τι είπαν;
Ο Μίκης δεν είπε τίποτα στη Λένα για τη μουσική της παρά μόνο για τον πατέρα της, τον συνθέτη Γεώργιο Πλάτωνα, με τον οποίο ήταν φίλοι.
Αυτών των δύο διαφέρουν σαφώς οι αναφορές και τα βιώματα τους, έχουν όμως κάτι κοινό: Το συνθετικό πολυσήμαντο. Η Πλάτωνος είχε άλλη πηγή για το «Σαμποτάζ», άλλη για τον «Καρυωτάκη» και άλλη για την «Τρίτη Πόρτα». Το ίδιο δεν είναι και ο Μίκης, όταν έκανε το «Romancero Gitano» και πήρε τις πηγές του ίδιου του Lorca; Ακούς τις ισπανικές αναφορές της κιθάρας.
Ξέρετε τι μου είχε πει η Πλάτωνος σε παλιότερη συνέντευξη της; «Εμένα όλοι με ταυτίζουν με τον Χατζιδάκι, με τραγούδι όμως του Χατζιδάκι δεν έκλαψα ποτέ. Έκλαψα με το ''Χάθηκα'' του Μίκη Θεοδωράκη από τους ''Λιποτάκτες''».
Και μένα μου' χει πει ότι με άκουγε παλιά στα τραγούδια του Μίκη. Εγώ τώρα που τη γνώρισα καλύτερα και είδα σε πόσο βάθος εργάζεται, συνειδητοποίησα πόσο κατέχει την τεχνική που πρέπει να'χει κάθε ερμηνευτής. Μου έλεγε «Κατέβασε τη φωνή σου χαμηλά, στο στόμα σου», κάτι που δεν μου είχαν πει ούτε ο Χατζιδάκις και ο Θεοδωράκης. Η Λένα γνωρίζει το πάθος και την ισορροπία στην ερμηνεία, κάτι που μου έκανε μεγάλη εντύπωση. Σπουδαίος δάσκαλος...Ίσως είναι αδόκιμη η λέξη, αλλά ναι, δάσκαλος είναι, και λίγα λέω!
Έχετε συνεργαστεί στενά και με την άλλη μεγάλη συνθέτρια, την Ελένη Καραΐνδρου. Αν σας ρωτούσα να μου επισημάνετε μερικές διαφορές τους;
Είναι και οι δύο λυρικές. Η Ελένη φέρει ένα άλλο είδος λυρισμού, που μπορεί να προέρχεται από αμιγώς κλασικές δομές, όπως η παλιά προκλασική μουσική. Εγώ πάντα τραγουδάω την «Άρια της Ρόζας» της Ελένης, που είναι ένα απ' τα πιο εξαιρετικά της τραγούδια και σημαντικό επίσης μες το δικό μου ρεπερτόριο.
Έχετε δουλέψει με την αφρόκρεμα των Ελλήνων και ξένων συνθετών. Σας λείπει, πιστεύετε, η συνεργασία με καινούργιους συνθέτες που θα μπορούσαν να σας φέρουν σ' επαφή με πιο νέα παιδιά;
Δεν μπορώ να σας πω αν μου λείπει ή όχι, γιατί κάθε γενιά εκφράζεται με τους δικούς της τραγουδιστές. Νιώθοντας τέτοια πληρότητα και ευγνωμοσύνη γι' αυτό το ταξίδι που μου πρόσφερε η ζωή, ξέρω πως ο χρόνος είναι αδυσώπητος. Η φωνή μου κατά ένα περίεργο τρόπο κρατιέται ακόμη πάρα πολύ καλά.
Έχει μεστώσει η φωνή σας, θα έλεγα. Ισχύει απόλυτα στην περίπτωση σας η λέξη αυτή.
Το θέμα είναι τι θα σε φέρει κοντά στα νέα παιδιά. Έχουν βιώματα, ξέρουν ιστορία; Μπορεί να ακούν το όνομα «Φαραντούρη» και να το ξέρουν απλά χωρίς να ξέρουν όμως το τι κάνω ή έχω κάνει. Μου στέλνουν τραγούδια τους μέσω διαδικτύου πολλοί νέοι συνθέτες, αλλά ομολογώ πως εγώ θέλω την επαφή, δεν μπορώ έτσι. Θα μου έλειπε, λοιπόν, μια τέτοια συνεργασία, αν είχα κάποιο κενό και εγώ, πιστέψτε με, δεν προλαβαίνω να έχω κενό. Είμαι καλά και δημιουργική, γι' αυτό και μες την καραντίνα φτιάξαμε αυτό το ωραίο έργο με τη Λένα.
Ακούστε, μου έτυχε πρόσφατα να γνωρίσω άνθρωπο 30 ετών που έχει Ευαγγέλιο του το «Η αγάπη είναι ο φόβος» που κάνατε με τον Γρηγορίου, αλλά και ένα παιδί 20 ετών που δεν ήξερε καν το όνομα σας, όσο σκληρό κι αν ακούγεται. Το ίδιο, όμως, μου συνέβη και με νέα παιδιά στο Παρίσι. Τους είπα ότι ετοιμάζομαι να πάω για συνέντευξη στη Marianne Faithfull και με ρωτούσαν «Ποια είναι αυτή;»
Η Faithfull, όμως, είναι μέρος μιας μεγάλης μουσικής βιομηχανίας σε αντίθεση με μας εδώ που βγήκαμε αυθόρμητα μία συγκεκριμένη εποχή. Δεν με ξενίζει αν ένας 20χρονος δεν γνωρίζει τη Faithfull ή τη Φαραντούρη, δεν το θέτω έτσι, το καταλαβαίνω όμως ή μάλλον το κατανοώ. Ιστορικά, κάθε εποχή έχει τα ιδιαίτερα πρόσωπα που την εκφράζουν και τη σφραγίζουν.
Ποια είναι τα σημερινά ιδιαίτερα πρόσωπα; Έχουμε;
Ακόμα όχι! Υπάρχει η πολυμορφία της ποπ με τα ίδια λόγια, την άκρατη συναισθηματολογία, που μέσα κει βέβαια μπορεί δυο - τρία πράγματα να'ναι επιτυχημένα. Το να πεις «Ωραίο τραγούδι είναι αυτό» δεν συστήνει ένα κίνημα όπως κάνανε οι μεγάλοι και οι μεταγενέστεροι των μεγάλων. Πηγαίναμε στις μουσικές σκηνές κάποτε και χορταίναμε τα ωραία τραγούδια, σαν αυτά με τους στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, που τον έβλεπα τις προάλλες σε μία συνέντευξη και με συγκίνησε. Άλλαξε η ζωή μας, άλλαξε η τεχνολογία, άλλαξαν οι συνήθειες μας, έγινε μια μεγάλη ανατροπή. Λέω σε φίλους ότι θα βάλω ν' ακούσω ένα CD και μου απαντάνε «Ακόμα CD ακούς;» Τέλος πάντων, εγώ με όσες τραγουδιστικές δυνάμεις έχω ακόμη, σκοπεύω να κάνω πράγματα πιο κλασικά, σαν αυτό με τη Λένα, αλλά και πιο διαχρονικά, που θα έχουν δηλαδή την τύχη του διαχρονικού. Εσείς τώρα το λέτε ηλεκτρονικό έργο και έχετε δίκιο εν μέρει, γιατί είναι ΚΑΙ ηλεκτρονικό.
Διαχρονικό έργο, αλλά και με μια τάση αρχαιολατρείας που σημαίνει πως αν έβγαινε το 2013, κατά την άνοδο της ακροδεξιάς στη χώρα μας, ενδεχομένως να χαρακτηριζόταν εθνικιστικό. Πως σας φαίνεται η άποψη αυτή;
Είμαστε καλά; Τα ποιήματα αυτά προάγουν αξίες πανανθρώπινες και διαχρονικότατες. Δηλαδή όταν πήγα κι είδα τον «Προμηθέα» στην Επίδαυρο, οι αρχαίες τραγωδίες τι είναι; Εθνικισμός;
Εγώ απλά ρωτάω κι εσείς απαντάτε. Οι συγκεκριμένες ποιήτριες έχουν ομοφυλοφιλικό περιεχόμενο στα ερωτικά τους ποιήματα;
Η Σαπφώ σαφώς και έχει, διότι έχουμε και μελοποιημένη Σαπφώ στο έργο αυτό. Μιλάει τελείως ερωτικά η Σαπφώ για «τα άγουρα κορίτσια» κλπ. Οι άλλες ποιήτριες, όμως, όχι, αφού ασχολούνται με άλλα θέματα, τον πόλεμο, την οικολογία, την ισότητα. Σκεφτείτε πως αυτές οι γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα ήταν σε μόνιμη καραντίνα. Δεν είχαν καν δικαίωμα ψήφου και τις είχαν μόνο για να μαγειρεύουν και για να τεκνοποιούν. Κι όταν χαρακτηρίζονταν «εταίρες», που λέγαμε πριν, τους αναγνωριζόταν μία αξία, ότι ήταν και λίγο μορφωμένες, λίγο διανοούμενες εκτός απ' το ερωτικό κομμάτι.
Αναρωτιέμαι γιατί αυτή η συναυλία δεν εντάχθηκε στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, αλλά την κάνετε μόνη σας στην ουσία.
Ανέκαθεν έκανα συναυλίες μόνη μου με το γραφείο μου, όπως και το Ηρώδειο δίνεται επίσης για συναυλίες εκτός Φεστιβάλ. Όταν ήταν ο Θεοδωρόπουλος στη διεύθυνση του φεστιβάλ, μου έδινε την ευκαιρία κάθε δύο χρόνια να παρουσιάζω μια καινούργια δουλειά μου κι έτσι είχαν γίνει η συναυλία με τον Τούρκογλου και το «Cine - Μαρία». Μπορεί φέτος να άλλαξαν τα οικονομικά της διοργάνωσης, να χαμήλωσαν τα μπάτζετ, αλλά είδα και μια τάση για να βοηθηθούν νέοι άνθρωποι, νέοι καλλιτέχνες. Καλό θα ήταν, βέβαια, το συγκεκριμένο έργο να παρουσιαζόταν στο πλαίσιο του φεστιβάλ, αλλά άμα είναι να «μιλήσει» στον κόσμο, θα συμβεί και εκτός φεστιβάλ. Του χρόνου τέτοιο καιρό, καλά νά'μαστε, σκοπεύουμε να παίξουμε το έργο σ' όλα τα αρχαία μας θέατρα. Από τώρα το «τρέχουμε».
Να πούμε ότι στο δεύτερο μέρος της συναυλίας τη σκηνή θα μοιραστείτε με τις καλές σας φίλες Έλλη Πασπαλά, Σαβίνα Γιαννάτου, αλλά και τη Ντόρα Μπακοπούλου.
Σκέφτηκα ότι αφού στο πρώτο μέρος θα παιχτεί το έργο της Πλάτωνος, που διαρκεί 45 λεπτά, τι άλλο θα μπορούσε να ταιριάξει στο δεύτερο μέρος; Σίγουρα όχι ένας άλλος συνθέτης. Θέλησα να στηθεί μία παρέα γυναικών που θα τραγουδήσουν τη Γυναίκα στο ελληνικό τραγούδι, όπως την είδαν οι ποιητές και οι συνθέτες: Η Περσεφόνη του Γκάτσου και του Χατζιδάκι, η Φαίδρα του Μίκη και του Γιάννη Θεοδωράκη, η Ρόζα - Ροζαλία της Πλάτωνος και της Κριεζή, η Φάτα Μοργκάνα του Καββαδία και της Κωχ, η Ρόζα της Καραΐνδρου και του Χριστοφή. Γνωστά και αγαπημένα τραγούδια! Με τις δύο κυρίες, τη Σαβίνα και την Έλλη, είναι η τρίτη φορά που συνεργαζόμαστε. Τις αγαπώ, τις εκτιμώ, τις θαυμάζω και μεταξύ μας έχουμε μία καλή χημεία, που δεν σπάει από ανταγωνισμούς ούτε κατά διάνοια. Η δε Ντόρα Μπακοπούλου, υπέροχη και σημαντική, συνεργάτιδα χρόνων, θα παίξει στο πιάνο επίσης συνθέσεις της Πλάτωνος.
Μοιάζει σαν να στήσατε τη γιορτή σας στο Ηρώδειο.
Γιορτή δική μου, όχι. Θα έλεγα μια γιορτή για όλους μας. Ευκαιρία να ξαναβρεθώ με τις φίλες μου επί σκηνής, γιατί μπορεί σε δύο χρόνια από τώρα να μη μπορώ να ξανατραγουδήσω. Μελαγχολικό μεν, αλλά είναι και μία πραγματικότητα. Έχω συνείδηση της προσωρινότητας μου. Όσο κρατάει η φωνή σου, λες «αντέχω», αλλά μεγαλώνουμε, η αλήθεια αυτή είναι.
Σας θλίβει η σκέψη της οριστικής παύσης;
Ε, βέβαια με θλίβει. Σκέφτομαι πως θα κάνω άλλα πράγματα, θα ακούω μουσική, θα διαβάζω. Έχω και τον σύντροφο μου, τον Τηλέμαχο, με τον οποίο θα μοιράζομαι διάφορα - νά'ναι καλά αυτός μόνο! Ξέρετε, πάντως, είναι τρομερά επώδυνο να σταματάει το τραγούδι κάποιος που πέρασε τη ζωή του όλη με το τραγούδι.
Κυρία Φαραντούρη, σας ευχαριστώ και γι' αυτή τη συνέντευξη. Πάντα λέμε σημαντικά πράγματα.
Εγώ ευχαριστώ πολύ κι έχω πραγματικά την ίδια αίσθηση.
|
|
|
