Ο Αντουάν Ντουανέλ είναι δεκατριών χρονών και ζει στο Παρίσι, με τους γονείς του. Η αδιαφορία των γονιών και η αυταρχική συμπεριφορά των καθηγητών του στο σχολείο, προκαλεί στον Αντουάν, ο οποίος ονειρεύεται την ελευθερία της θάλασσας, μια τάση φυγής από το καταπιεστικό, σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον. Έτσι, μετά από πολλές περιπέτειες, ανάμεσα στις οποίες και ο εγκλεισμός του στο αναμορφωτήριο, κατορθώνει να φθάσει επιτέλους στην θάλασσα…

Η ταινία ορόσημο της Nouvelle Vague από τον FRANCOIS TRUFFAUT στους κινηματογράφους από 21 Ιουλίου 2011 σε επανέκδοση με καινούριες κόπιες 35mm.

ΒΡΑΒΕΙΟ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑΣ
Φεστιβάλ Καννών 1959

Πικρή, ευαίσθητη, με λυρική διάθεση, σχόλιο πάνω στην παιδική ηλικία και την εφηβεία.

Τα 400 χτυπήματα είναι μια ταινία του Τρυφώ με θέμα την παιδική ηλικία, έντονα βιωματική, που προσφέρεται για πολλαπλές αναγνώσεις, με την παιδαγωγική σχέση που διατρέχει ολόκληρη την ιστορία να είναι το ζητούμενο.

Τα 400 χτυπήματα είναι ένα θαυμάσιο ποίημα που μας κάνει να αναγνωρίσουμε την παιδικότητα, το ζωντανό πυρήνα της ανθρώπινης ψυχής που είναι η κινητήριος δύναμη της επιθυμίας και της δημιουργίας

«Είναι πολύ εύκολο να ερωτευτείς τις ταινίες του Τρυφώ γιατί μοιάζουν να αγαπούν το κοινό...»

Η ΤΑΙΝΙΑ

Στην πραγματικότητα τα 400 χτυπήματα δεν είναι παρά ένα οικογενειακό χρονικό, μια ρομαντική αυτοβιογραφία, και ο ήρωας Αντουάν Ντουανέλ μια μυθοποιημένη εκδοχή του ίδιου του σκηνοθέτη. Αλλά και οι λήψεις της ταινίας είναι εξ ίσου πραγματικές: το σκηνικό της δεν είναι άλλο από τις λαϊκές γειτονιές του βόρειου Παρισιού. Στη σκηνή του τέλους με ένα πλάνο μεγάλης διάρκειας, ο πρωταγωνιστής μας τρέχει με κανονικό διασκελισμό. Η κάμερα τον ακολουθεί με ένα τράβελιγκ διαρκείας. Ο αρχικά κλειστός χώρος από φράκτες σιγά σιγά ανοίγει. Ακούγεται μόνο ο ήχος των βημάτων και που και που ένα κελάιδισμα πουλιών. Ο χρόνος εξαφανίζεται. Και κάποτε φτάνει στη θάλασσα.

Η ταινία απρόσμενα βρήκε τεράστια απήχηση όχι μόνο στη Δύση αλλά σ’ όλο τον κόσμο. Κι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχει σ’ αυτή ένα μυστικό που έχουν και οι ταινίες του Τσάρλι Τσάπλιν. Είναι αυτό που ο G. Bachelard ονομάζει ποιητική της ονειροπόλησης. Πράγματι, τα 400 χτυπήματα είναι ένα θαυμάσιο ποίημα που μας κάνει να αναγνωρίσουμε την παιδικότητα, το ζωντανό πυρήνα της ανθρώπινης ψυχής που είναι η κινητήριος δύναμη της επιθυμίας και της δημιουργίας.
Η αθέατη αυτή ιδιότητα είναι η γέφυρα που συνδέει τον άνθρωπο με την ελπίδα και το όνειρο. Τα 400 χτυπήματα ήταν η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους του Τρυφώ και απέσπασε στις Κάννες τη χρονιά που εμφανίστηκε το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας.
«Είναι πολύ εύκολο να ερωτευτείς τις ταινίες του Τρυφώ γιατί μοιάζουν να αγαπούν το κοινό...» Με αυτή τη φράση ο σκηνοθέτης Ολιβιέ Ασάιας κατάφερε να προσδιορίσει με τον πληρέστερο τρόπο τη δύναμη των ταινιών του διάσημου σκηνοθέτη. Ταινίες που έχουν επηρεάσει την ιστορία του σινεμά και έχουν ενταχθεί στο αλφάβητο κάθε κινηματογραφόφιλου....

Φανατικός σινεφίλ ο ίδιος, από τα επτά του μόλις χρόνια, ο Φρανσουά Τρυφώ αγαπούσε τη λογοτεχνία αλλά όχι και το σχολείο, το οποίο παράτησε μόλις έγινε δέκα πέντε ετών. Η πρώτη του επαφή με την κινηματογραφική βιομηχανία γίνεται μέσω του Αντρέ Μπαζέν και των «Cahiers Du Cinema». Γίνεται κριτικός σε αυτή την «Βίβλο του σινεμά» και γράφοντας εκεί είναι που θέτει τις βάσεις για τη «θεωρία του auteur» (1954) σύμφωνα με την οποία ο σκηνοθέτης είναι ο πρωτεύων δημιουργός μιας ταινίας, πράγμα που ενέπνευσε και έγινε το «μανιφέστο» μιας ολόκληρης νέας γενιάς Ευρωπαίων σκηνοθετών. Την ίδια εποχή αρχίζει να γυρίζει ταινίες μικρού μήκους και εργάζεται ως βοηθός σκηνοθέτη δίπλα στον Ρομπέρτο Ροσελίνι, λίγο πριν ολοκληρώσει την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, την κακώς μεταφρασμένη σε όλες τις γλώσσες «Τα 400 Χτυπήματα» («Les 400 Coups”, 1959). Ο τίτλος προέρχεται από μια γαλλική έκφραση «faire les quatre cents coups», η οποία σημαίνει «ζω ατίθασα» και αντιπροσωπεύει απόλυτα αυτή την - σχεδόν αυτοβιογραφική...- ιστορία που επικεντρώνεται στην εφηβεία της κινηματογραφικής περσόνας του Τρυφώ, του Αντουάν Ντουανέλ.

Η ταινία αυτή θεωρείται το πρώτο δείγμα του κινήματος της nouvelle vague (το «νέο κύμα» του γαλλικού κινηματογράφου) αν και υπάρχουν πολλές ενστάσεις, μιας και ταινίες όπως το “La Point Courte” της Ανιές Βαρντά και το “Le Beau Serge” του Κλωντ Σαμπρόλ είναι προγενέστερες της. Σήμερα επίσης είναι αρκετά της μόδας ο ισχυρισμός ότι ο Τρυφώ ήταν ο πιο συντηρητικός του κινήματος, όμως ξεχνάμε ότι στόχος της nouvelle vague ήταν να αντιταχθεί στην παράδοση. Ο Τρυφώ, ο Γκοντάρ, ο Ρενέ, ο Ρομέρ, ο Ριβέτ κ. ά. ήθελαν να συλλάβουν με μια «ποιητική» ματιά την πραγματική ζωή, θέλοντας να αναβιώσουν την παράδοση των γαλλικών φιλμ της δεκαετίας του ’30 που είχε διακοπεί από τον πόλεμο. Ήταν ένας τρόπος να αντιδράσουν στην αποσύνθεση και τη στασιμότητα των επιτηδευμένων ταινιών "ποιότητας" που κυριαρχούσαν στη Γαλλία στη δεκαετία του ’50 (ως κριτικός μάλιστα ο Τρυφώ είχε γράψει «…Ξεσηκωθείτε ενάντια στο γαλλικό σινεμά, σπάστε τα καθίσματα όταν έρχεστε αντιμέτωποι με τόσο προσβλητικά φιλμ…»), αναζητώντας την απλότητα και την αμεσότητα των φιλμ των Ζαν Ρενουάρ, Ζαν Βιγκό και Ρενέ Κλερ.

Βλέποντας το "Τα 400 Χτυπήματα" συνειδητοποιείς ότι, πέρα από την καθαρά κλασική δομή, υπάρχει ένας έντονος αυθορμητισμός που σπάνια συναντάς στον κινηματογράφο. Χωρίς άμεσα υποκειμενικά πλάνα από την οπτική γωνία του Αντουάν όλη η ταινία είναι ιδωμένη μέσα από τα μάτια του, εκφράζοντας την ευαισθησία του εφήβου που αναζητά τον εαυτό του και την κατανόηση των γύρω του. Σπάνια βλέπουμε πράγματα έξω από το μυαλό του Αντουάν γι’ αυτό και οι μεγάλοι παρουσιάζονται σαν τρομακτικές καρικατούρες, μακριά από τη ρεαλιστική ματιά ενός ενήλικα, μέσα όμως στην πραγματικότητα όπως την αντιλαμβάνεται ένας έφηβος. Ο Αντουάν κινείται συνεχώς, γιατί η κίνηση ισοδυναμεί με τη ζωή, μπορεί να κάνει «κύκλους» επιστρέφοντας ξανά και ξανά στο «ίδιο σημείο», όμως η κίνηση του προσφέρει τη χαρά και την ένταση που αναζητά. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι σε κάθε μείωση της κινητικότητας τα κωμικά στοιχεία υποχωρούν ενώ το τελευταίο παγωμένο πλάνο σχεδόν τρομάζει, αφήνοντας μας με τη μελαγχολική εικόνα μιας «παραστρατημένης» εφηβείας. Ο χαρακτήρας του Αντουάν μάλιστα θα παραμείνει αληθινός και ζωντανός, και ο Τρυφώ θα επανέρθει σε αυτόν σε άλλες τέσσερις ταινίες του, τα “L’ Amour A Vingt Ans”(1962), “Baisers Voles” (1968), "Domicile Conjugal” (1970)", "L’ Amour En Fuite”(1979).


«Τα 400 χτυπήματα είναι το πιο περήφανο, το πιο πεισματάρικο, το πιο ξεροκέφαλο, με άλλα λόγια το πιο ελεύθερο φιλμ του κόσμου»
«Στον κινηματογράφο του Τρυφώ υπάρχει μια γεύση της ευτυχίας και της δυστυχίας την ίδια στιγμή. Η τέχνη του να γίνονται τα πρόσωπα συμπαθητικά… Ο Τρυφώ περιγράφει το πρόσκαιρο, το εύθραυστο, το τρυφερό και το αψηλάφητο των ανθρώπινων σχέσεων, κλείνοντας το μάτι στο θεατή μέσα από τις οικείες συγκινήσεις, τη φρεσκάδα, τη μελαγχολία, τις μικρές ομολογίες και τις ψιθυριστές περιπέτειες που φτιάχνουν απ’ τα μικρά τίποτα της ζωής μια υπέροχη μουσική…» «Ο Αντουάν είναι ένα παιδί που θα βρει το δρόμο του: ακόμα κι ανάμεσα στους τοίχους του αναμορφωτηρίου δε γίνεται ούτε μια στιγμή ο ηττημένος, ο ευνουχισμένος αντι-ήρωας του αγγλοσαξονικού κονφορμισμού –ο Αντουάν υπάρχει γιατί ονειρεύεται, αναρωτιέται, εξεγείρεται, παρατηρεί τον κόσμο. Ο Αντουάν ξύνει οδυνηρά το μικροαστισμό μας –κλέβει με αφέλεια ένα μπουκάλι γάλα και αντέχει το παρόν όπως θα αντέξει και το μέλλον. Ο Αντουάν είναι ο survivor, το πιο αυθόρμητο τρομερό παιδί από τα τρομερά παιδιά του γαλλικού σινεμά – ένας ταραχοποιός που ταράζει τα λιμνάζοντα νερά της νυσταλέας ηθικής μας.»