Βερολίνο, σήμερα. Στη διάρκεια μιας επιδρομής της αστυνομίας σε μια αποθήκη για τη σύλληψη παράνομων εργατών, οι μοίρες τριών μουσουλμάνων γεννημένων στη Γερμανία συγκρούονται. Ο Ισμαΐλ, αστυνομικός τουρκικής καταγωγής, ετοιμάζεται να προδώσει το σήμα και τη γυναίκα του, σπρωγμένος απ’ την έλξη που νιώθει για την παράνομη μετανάστρια Λέιλα. Ο Σάμι διχάζεται ανάμεσα στη μουσουλμανική του πίστη και στον ακατανίκητο πόθο που νιώθει για έναν συνάδελφό του, παρά τη βίαιη ομοφοβία των φίλων του. Ο τοπικός ιμάμης, φιλελεύθερος θρησκευτικός ηγέτης τον οποίο η κοινότητα σέβεται, καθησυχάζει τον Σάμι, αλλά κι ο ίδιος περνάει δύσκολες ώρες: η κόρη του, Μαριάμ, οδεύει προς μια ακραία συντηρητική κατεύθυνση, παρότι μεγάλωσε με τις αρχές της ανεκτικότητας. Οι τρεις τους πρέπει να βρουν μια θέση ανάμεσα στην πίστη και τη σύγχρονη ζωή σε μια δυτική κοινωνία· ανάμεσα σ’ έναν θελκτικό, απελευθερωμένο τρόπο ζωής και στην παράδοση.

ΒΡΑΒΕΙΟ ΕΝΩΣΗΣ ARTHOUSE ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΩΝ
ΥΠΟΨΗΦΙΟ ΓΙΑ ΧΡΥΣΗ ΑΡΚΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ 2010
51o ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ-ΤΜΗΜΑ ‘ΑΝΟΙΧΤΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ’

Η καρδιά των μεταναστών χτυπά στο Βερολίνο!
Μια έντονη ματιά στη νέα γενιά μουσουλμάνων που παλεύει ανάμεσα στον δυτικό τρόπο ζωής και τα «πρέπει» της θρησκείας.

Η πίστη είναι θέμα όλων μας…

Στα μάτια του Θεού, όλες οι μορφές αγάπης είναι καλές…

Ο Θεός συγχωρεί όσα ο άνθρωπος δεν μπορεί…


«Ποιο είναι το καλύτερο και το χειρότερο που μπορεί να σου προσφέρει μια θρησκεία, ένας θεσμός που σου προσφέρει καταφύγιο, αλλά και δημιουργεί προβλήματα;»
Burhan Qurbani
[[page_break]]

Η ΤΑΙΝΙΑ
Νέοι, μετανάστες, μουσουλμάνοι, πίστη και σύγχρονη ζωή… Η πολυπολιτισμική Ευρώπη έρχεται να δώσει τις δικές της ιστορίες, ανθρώπινες, τρυφερές ή πικρές, πάντως γεμάτες με πάθος και ρεαλισμό. Άνθρωποι δεύτερης και τρίτης γενιάς μεταναστών, παλεύουν στο μοντέρνο και ανεπτυγμένο Βερολίνο να βρουν την ισορροπία ανάμεσα στην κουλτούρα τους και τον απαιτητικό, ομογενοποιημένο τρόπο ζωής της αστικής κοινωνίας. Προσπαθούν να ερωτευτούν, να αγαπήσουν, να είναι τίμιοι με τον εαυτό τους και με τον Θεό… Νέοι, που, σαν κι εμάς, συγκρούονται πολλές φορές με την παράδοση και τη θρησκεία, προσπαθώντας απεγνωσμένα να ακουστεί και η δική τους φωνή, η φωνή μιας νεολαίας που η καρδιά της χτυπά δυνατά... Και μέσα σε όλα αυτά, η πίστη. Η πίστη στο Θεό, η πίστη στην αγάπη, θεϊκή και σαρκική. Οι ήρωες της ταινίας, άνθρωποι που έχουν βιώσει τα άκρα, δίνουν τη δική τους εκδοχή της αγάπης, υποφέρουν, μάχονται, ζουν την αγάπη με τον δικό τους τρόπο, προσπαθώντας πάντα να μην προδώσουν τον εαυτό τους… Γιατί, τελικά, η αγάπη και η πίστη, ίσως να μην είναι και τόσο μακριά…

Η «Πίστη» είναι η πρώτη μεγάλη μήκους ταινία του Burhan Qurbani, ενός 29χρονου Γερμανού Αφγανικής καταγωγής. Με αυτή την ταινία, ο Qurbani έκανε ένα πρωτοφανές κινηματογραφικό ντεμπούτο, καθώς η ταινία αυτή είναι η πτυχιακή του και προκάλεσε τόση αίσθηση, που συνέβη κάτι σπάνιο: την επέλεξαν κατευθείαν ως επίσημη συμμετοχή στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ Βερολίνου! Ο Qurbani δίκαια λοιπόν θεωρείται ένα «τρομερό παιδί» του κινηματογράφου, αφού με την πρώτη του ταινία, με την οποία θα γινόταν και επίσημα σκηνοθέτης, βρέθηκε στα φώτα του διάσημου φεστιβάλ!

Η μεγάλη επιτυχία της ταινίας, οφείλεται σε πολλές αιτίες: το σύγχρονο θέμα που μας προβληματίζει όλους, με την πληθώρα των μεταναστών που αναζητούν μια δίκαιη θέση σε μια σύγχρονη κοινωνία που δεν φτιάχτηκε για αυτούς και την προσπάθειά τους να επιβιώσουν σε αυτή, τις διαφορετικές φυλές, τους έρωτες ανάμεσα σε ανθρώπους από διαφορετικές κουλτούρες αλλά και τα μίση ανάμεσα τους, τον έξυπνο, λιτό τρόπο κινηματογράφησης, που ανατέμνει με λεπτότητα τους χαρακτήρες… Ωστόσο, η ιστορία, δεν αφορά αποκλειστικά τη Γερμανία ή την Ευρώπη ή μόνο τους μετανάστες. Όπως λέει και ο ίδιος ο σκηνοθέτης, η ιστορία της ταινίας «είναι πανανθρώπινη». Και έχει δίκιο. Όπου έχει υπάρξει θρησκεία, όπου έχουν υπάρξει απαγορεύσεις και περιορισμοί, όπου έχουν υπάρξει άνθρωποι που αγαπάνε, που κάνουν λάθη, που τολμάνε να παλέψουν με πεποιθήσεις και να βρουν τον εαυτό τους, αυτή η ταινία τους αφορά…

«Η ταινία προσκαλεί όλους τους ανθρώπους να βρουν απαντήσεις και να αναρωτηθούν για εσωτερικές συγκρούσεις, που είναι κοινές σε όλους μας» θα πει ο σκηνοθέτης.



Αποσπάσματα συνέντευξης του Burhan Qurbani

-Πώς επιλέξατε τον τίτλο «Shahada» για την ταινία;

Ο αρχικός τίτλος ήταν «Σκάλα για τον παράδεισο», μια φράση βασισμένη στις γραφές του Κορανίου. Όμως, συνειδητοποιήσαμε ότι δεν εξέφρασε ακριβώς το νόημα της ταινίας και αυτό που θέλαμε να πούμε. Επίσης, είχαμε χωρίσει το σενάριο σε 5 κεφάλαια, αλλά κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, τα κόψαμε. Όμως, την ώρα του μοντάζ, ψάχναμε για μια δομή και καταλάβαμε ότι χρειαζόμαστε κάποια κεφάλαια και φυσικά, το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι το Shahada, ο στυλοβάτης του Ισλάμ. Η πιο σημαντική απόφαση που παίρνεις ως μουσουλμάνος είναι η απαγγελία του Shahada, και έτσι καταλάβαμε ότι αυτός ήταν ο σωστός τίτλος.

-Όλοι οι σκηνοθέτες εμπνέονται από κάποιο γεγονός ή κάποια προσωπική εμπειρία της ζωής τους. Εσάς, ποια ήταν η πηγή έμπνευσής σας για την «Πίστη»;

Η ταινία αυτή ήταν η πτυχιακή μου. Όταν σπουδάζεις σκηνοθεσία, συνήθως ξεκινάς να κάνεις μικρές ταινίες για την οικογένειά σου, την πρώτη σου αγάπη ή πειραματικές ταινίες. Ύστερα, όταν φτάνεις στην τελική σου ταινία για το πτυχίο, αρχίζεις να σκέφτεσαι τις ρίζες σου και την καταγωγή σου. Στον κόσμο μετά την 11 Σεπτεμβρίου, ως μουσουλμάνο, σε βλέπουν πια διαφορετικά. Όταν μιλούσα με Γερμανούς φίλους μου, δεν ήξεραν πολλά για το Ισλάμ. Όλοι μιλάνε, χωρίς ποτέ να γίνεται διάλογος, διάλογος για την κουλτούρα ή τη θρησκεία. Αλλά και πώς να κάνεις διάλογο, αν δεν έχεις ιδέα για την άλλη θρησκεία και κουλτούρα; Και έτσι, όχι σαν ένα εκπαιδευτικό φιλμ, αλλά ως ένα φιλμ που θα προξενήσει το ενδιαφέρον και την περιέργεια των ανθρώπων, αρχίσαμε να δουλεύουμε πάνω στην «Πίστη», για να δώσουμε στο Ισλάμ μια άποψη και μια οπτική γωνία μακριά από τις πληροφορίες και τα κλισέ που παίρνουμε από τα ΜΜΕ για τον ισλαμικό κόσμο. Προσπαθήσαμε να ξεφύγουμε από την αντίληψη που παρουσιάζεται στα ΜΜΕ, κάνοντας μια ταινία σχετικά με αυτά τα θέματα.


-Η ταινία σας βγήκε σε μια εποχή που υπάρχει έντονη συζήτηση σχετικά με τη μετανάστευση και την ένταξη μειονοτήτων στην Ευρώπη. Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ δήλωσε ότι οι γερμανικές προσπάθειες για μια πολυπολιτισμική κοινωνία απέτυχαν. Υπό αυτές τις συνθήκες, νιώθετε ότι η ταινία σας μπορεί να επισκιαστεί;

Ίσως συμβαίνει καμιά φορά. Ξεκινήσαμε να δουλεύουμε αυτή την ταινία πριν 3 χρόνια, όταν αυτή η συζήτηση δεν υπήρχε καν. Κατά τύχη, η προβολή της ταινίας συνέπεσε με την κορύφωση αυτής της συζήτησης. Οι άνθρωποι τώρα χρησιμοποιούν στην κουβέντα τους αυτή την ταινία και τη συζητούν με έναν τρόπο που δεν είχε προβλεφθεί. Εξαιτίας των περιστάσεων, οι άνθρωποι πάντα προσπαθούν να προβάλλουν πιθανές απαντήσεις σε αυτή την ταινία, κάτι αδύνατο, γιατί σε μια ταινία 90 λεπτών δεν μπορείς να δώσεις τελειωτικές απαντήσεις για το Ισλάμ, την ένταξη και τη μετανάστευση.


-Είστε Γερμανός. Ωστόσο, μετά την ταινία αυτή, σας βλέπουν περισσότερο ως Αφγανό μετανάστη. Πώς αντιδράτε σε αυτή την αντιμετώπιση;

Στην αρχή, ήταν διασκεδαστικό. Ύστερα έγινε αγχωτικό και στο τέλος εκνευριστικό. Το μόνο που αξιώνω είναι να θεωρούμαι Γερμανός σκηνοθέτης. Πρόσφατα πήγα στη Νέα Υόρκη και εκεί δεν ένιωθα ξένος, γιατί εκεί κανείς δεν σε ρωτάει από πού είσαι. Όλοι λένε «Είμαι Αμερικανός». Οπότε, ίσως αυτό εννοούσε η Γερμανίδα Καγκελάριος, ότι αυτό δηλαδή δεν έχει ακόμα συμβεί στη Γερμανία. Στη Γερμανία, ακόμα σε ρωτάνε από πού είσαι. Αλλά αυτό δεν είναι και τόσο κακό, όσο το πώς το χειρίζονται αυτό τα ΜΜΕ. Πρέπει απλώς να ξανασκεφτούμε βαθιά τον ορισμό της ένταξης, τι σημαίνει, και πώς μπορούμε να φτάσουμε στο στάδιο στο οποίο βρίσκεται η Αμερική σχετικά με αυτό το θέμα.

-Τι μήνυμα θα θέλατε να δώσετε στη νέα γενιά που είναι εγκλωβισμένη ανάμεσα σε δύο κόσμους;

Να βρουν μια γλώσσα επικοινωνίας. Δεν χρειάζεται να είναι απαραίτητα η τέχνη, μπορεί να είναι η δουλειά σου ή οτιδήποτε άλλο σου δίνει τη δυνατότητα να εκφραστείς. Αν έχεις πίστη στον εαυτό σου και αν όλο αυτό ξεκινά από μέσα σου, μπορείς να πλησιάσεις τους άλλους ανθρώπους. Εγώ είμαι αφελής, με την έννοια ότι πιστεύω ότι οι άνθρωποι είναι καλοί και ότι είναι φτιαγμένοι να είναι καλοί. Δεν πιστεύω στα χειρότερα σενάρια. Στο τέλος-τέλος, θα βρούμε πιστεύω έναν τρόπο να ζήσουμε ειρηνικά μεταξύ μας. Αλλά ελπίζω μόνο ο χρόνος μέχρι να το πετύχουμε αυτό να μην είναι τόσο σκληρός και δύσκολος.
[[page_break]]
O Burhan Qurbani για τη SHAHADA


Μια μικρή προσευχή στη διαδρομή.

Μια εικόνα της παιδικής μου ηλικίας – μια σκηνή ζωντανή ακόμα στο μυαλό μου. Είμαι περίπου 10 χρονών. Μένουμε με τον παππού μου στην εξοχή, μόνοι μας. Η μητέρα μου δουλεύει στην πόλη. Δεν είναι εύκολο για μια ανύπαντρη ξένη γυναίκα να βρει δουλειά εδώ.
Ο χωρισμός των γονιών μου κατά τη Διασπορά, προκάλεσε σκάνδαλο.
Ο παππούς μου ταξίδεψε από το Αφγανιστάν για να συμπαρασταθεί στην χωρισμένη κόρη του και τους δύο μικρούς γιους της. Τα χρόνια του πολέμου, ο χαμός του μεγαλύτερου γιού του, ο χρόνος που πέρασε στη φυλακή, έχουν μετατρέψει τον παππού μου σε θρησκευόμενο άνθρωπο.
Όπως κάθε μέρα, σηκώνεται πριν την αυγή για να προσευχηθεί.
Όπως κάθε μέρα, ξυπνάει εμάς τα αγόρια για το σχολείο. Βάζει βούτυρο στη φρυγανιά μας και μετά μας συνοδεύει ως την πόρτα. Αλλά καθώς είμαστε έτοιμοι να βγούμε από το σπίτι, λέει κάποιες λέξεις. Μια φράση στα Αραβικά. Μια πρόταση που πρέπει να θυμόμαστε να επαναλαμβάνουμε ξανά και ξανά μέχρι να τη μάθουμε απέξω. Μετά προσθέτει κι άλλες λέξεις σε αυτές που ήδη γνωρίζουμε. Τα κομμάτια ενώνονται σχηματίζοντας μια προσευχή. Κι έτσι, βδομάδα τη βδομάδα, μάθαμε τη Fatima, την αρχική προσευχή του Ισλάμ προς το Θεό:
«Στο όνομα του Αλλάχ, του πιο φιλεύσπλαχνου, του πιο ένδοξου Θεού.»
Διακριτικά συνέχισε με το Ισλαμικό δόγμα, τη Μουσουλμανική Δήλωση της Πίστης: «Δεν υπάρχει άλλος Θεός από τον Αλλάχ, και ο Μοχάμεντ είναι ο προφήτης του.»

Αυτή είναι η “SHAHADA”

Το ταξίδι ξεκινάει.

Αυτές είναι οι παλαιότερες αναμνήσεις μου από τη θρησκευτική μου εκπαίδευση. Ο παππούς μου έχει πεθάνει πια.. Αλλά η αντίληψη μου για το Ισλάμ είναι ακόμα επηρεασμένη από εκείνον, από τον όλο αγάπη τρόπο που μοιράστηκε την πίστη του μαζί μας, τον τρόπο με τον οποίο πέρασε τις παραδόσεις του σ’εμάς. Κι όμως πρέπει να συμφωνήσω με τον Ephraim Kishon, τον Εβραίο σατιριστή, που κάποτε είπε πως τίποτα δεν είναι πιο δύσκολο από το να είσαι φωτισμένος και θρησκευόμενος ταυτόχρονα.


Μιλώντας από προσωπική πείρα, σαν εν δυνάμει Μουσουλμάνος, μεγαλωμένος μέσα από την παράδοση, η ζωή στη Γερμανία δεν ήταν ποτέ εύκολη.
Θα έλεγα ψέματα αν ισχυριζόμουν πως ο Αλλάχ και η τηλεόραση, το ιερό και το βλάσφημο, συνυπάρχουν πάντα αρμονικά για μένα. Μόνο τα τελευταία χρόνια ανακάλυψα ότι η πνευματική εκπαίδευση που απολάμβανα ως παιδί και ως έφηβος, δεν μπορεί να απορριφθεί. Έτσι τώρα μπορώ να εμπιστευτώ το Ισλάμ χωρίς να συγκρούομαι με τον εαυτό μου. Η ταινία αποφοίτησης μου είναι μια απόπειρα συμφιλίωσης των αντιφάσεων των δύο κουλτούρων με τις οποίες μεγάλωσα. Το να δω τα Γερμανικά και τα Ισλαμικά στοιχεία μου να ενώνονται στο πανί.

Αυτή είναι η “SHAHADA”

Μια ταινία για τους ανθρώπους.

Η SHAHADA δεν είναι μια ταινία για τη θρησκεία. Δεν είχα ποτέ σαν σκοπό το διδακτισμό. Δεν ήθελα να πάρω το θεατή από το χέρι και να του πω: «Το Ισλάμ λειτουργεί με αυτό ή με εκείνον τον τρόπο.» Περισσότερο ήθελα να πω ιστορίες για τους ανθρώπους. Τους ανθρώπους βεβαίως, που είναι μέλη μιας συγκεκριμένης κοινότητας. Και ασυνείδητα προσέγγισα το θέμα της μοιρασμένης κουλτούρας και θρησκείας τους, όπως και τις εσωτερικές διαμάχες τους και τις αντιφάσεις που συνοδεύουν το να είσαι Μουσουλμάνος στη Γερμανία.
Ήθελα να κάνω μια ταινία για ανθρώπους σε κρίση, σε ακραίες καταστάσεις.
Μια ιστορία πατέρα-κόρης. Μια ιστορία ενοχής και εξιλέωσης, μια ιστορία για την αξία της ίδιας μας της ζωής, μια ιστορία για τη σεξουαλική αφύπνιση: ιστορίες που ο κάθε θεατής, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, θα μπορεί να ταυτιστεί και να σκεφτεί:
«Το ξέρω αυτό. Είχα νιώσει κι εγώ έτσι κάποτε.»
Ήταν σημαντικό για μένα να εξερευνήσω πως το περιβάλλον, η κοινωνικοποίηση και η θρησκεία επηρεάζουν τους χαρακτήρες προς το καλό ή το κακό.
Για να διευρύνω τη δήλωση μου: η “SHAHADA” δεν είναι μια ταινία για τη θρησκεία. Αλλά οι θρησκευτικοί δεσμοί των χαρακτήρων επηρεάζουν τις πράξεις τους και τις αποφάσεις τους με πολύ συγκεκριμένο τρόπο. Πρόκειται για το μονοπάτι που διαλέγουν ν’ ακολουθήσουν.

Αυτή είναι η “SHAHADA”
[[page_break]]
Είπαν για την ταινία:

«Ένα κινηματογραφικό ντεμπούτο που φανερώνει αφηγηματική βιρτουοζιτέ και σπάνια οπτική εφευρετικότητα, καθώς προσφέρει ένα διαφορετικό παράθυρο σε έναν κόσμο ελάχιστα γνωστό, αυτόν της Γερμανικής Μουσουλμανικής κοινότητας με την πλούσια ανθρωποσύνθεση.»
Cineuropa


«Μια φρέσκια ματιά στο Ισλάμ.»
Al Arabiya


«Πρώτες σκηνοθετικές απόπειρες με τέτοιο βαθμό αυτοπεποίθησης και με τέτοια καθαρή πρόθεση για το τι ακριβώς θέλει να πει ο σκηνοθέτης και ειδικά για το πώς θέλει να το πει, δεν εμφανίζονται κάθε μέρα.
Αναλογιζόμενοι του τι έχει επιτευχθεί εδώ, ανυπομονούμε να δούμε τι θα ακολουθήσει..»
Ipsilon


«Το “SHAHADA” αποτελεί μέρος ενός πρόσφατου κύματος Γερμανικών ταινιών με κριτική ματιά, που προκαλούν τα κοινωνικά πρότυπα και εξερευνούν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες δεύτερης γενιάς.»
Euronews