Μετά από σχεδόν πενήντα χρόνια γάμου, η Κόμισσα Σοφία, η αφοσιωμένη σύζυγος τους Λέοντα Τολστόι, παθιασμένη ερωμένη, μούσα και γραμματέας του – έχει καθαρογράψει το «Πόλεμος και Ειρήνη» έξι φορές… με το χέρι! – νοιώθει ξαφνικά τον κόσμο της ν’ αναποδογυρίζεται. Στο όνομα της νεογέννητης θρησκείας του, ο σπουδαίος Ρώσος λογοτέχνης απαρνιέται τον τίτλο ευγενείας του, την ιδιοκτησία του, ακόμα και την οικογένειά του και ασπάζεται την πενία, τη χορτοφαγία και την αποχή από το σεξ. Αφότου η Σοφία έχει κάνει μαζί του δεκατρία παιδιά!

Οταν, λίγο αργότερα, η Σοφία ανακαλύπτει ότι ο πιστός μαθητής του Τολστόι, ο Τσέρτκοφ – τον οποίο εκείνη απεχθάνεται – ενδέχεται να έχει πείσει τον άντρα της να υπογράψει νέα διαθήκη και να κληροδοτήσει τα μνημειώδη μυθιστορήματά του στο ρωσικό λαό αντί για την οικογένειά του, πνίγεται από οργή! Αυτό είναι το τελειωτικό χτύπημα! Επιστρατεύοντας κάθε είδους δολοπλοκία, κάθε ερωτικό εκβιασμό που κρύβει στο πλούσιο οπλοστάσιό της, μάχεται με μανία για ό,τι πιστεύει πως δικαιωματικά της ανήκει. Οσο πιο ακραία, ωστόσο, γίνεται η συμπεριφορά της, τόσο πιο εύκολα μπορεί ο Τσέρτκοφ να πείσει τον Τολστόι πως η Σοφία θ’α ποδειχθεί επιβλαβής για την ένδοξη κληρονομιά του.

Σ’ αυτό το ναρκοπέδιο εμφανίζεται ο καινούριος, γεμάτος θαυμασμό βοηθός του Τολστόι, ο νεαρός και εύπιστος Βαλεντίν. Πολύ γρήγορα ο Βαλεντίν μετατρέπεται σε πιόνι, πρώτα του συνομώτη Τσέρτκοφ κι έπειτα της πληγωμένης, εκδικητικής Σοφία, καθώς ο ένας προσπαθεί να υπονομεύσει τα σχέδια του άλλου.

Η ζωή του Βαλεντίν περιπλέκεται ακόμη περισσότερο από το καταλυτικό πάθος που αισθάνεται για την όμορφη και ατίθαση Μάσα. Ελεύθερο πνεύμα, υποστηρίκτρια της νέα θρησκείας του Τολστόι, η Μάσα ασπάζεται αντισυμβατικές αντιλήψεις για το σεξ και τον έρωτα που τον καθηλώνουν αλλά και τον μπερδεύουν. Συνεπαρμένος από τις πεποιθήσεις του Τολστόι για τον ιδανικό έρωτα, αλλά και προβληματισμένος από τον πλούσιο και ταραγμένο γάμο του συγγραφέα, ο Βαλεντίν δεν έχει τα εφόδια για ν’ αντιμετωπίσει τις επιπλοκές του έρωτα στον πραγματικό κόσμο.

Σημείωμα για την Παραγωγή

Η ταινία επικεντρώνεται στην αντιπαράθεση δύο ερωτικών σχέσεων – η μία είναι το παροιμιώδες ρομάντζο μεταξύ του Τολστόι και της επί 48 χρόνια συζύγου του, της παθιασμένης Σοφία και η άλλη είναι ο νεογέννητος έρωτας ανάμεσα στον Βαλεντίν, τον ιδεαλιστή νεαρό γραμματέα του Τολστόι και τη Μάσα, μια δασκάλα αφοσιωμένη στις αξίες που κηρύττει ο συγγραφέας.
Ταυτόχρονα, η ταινία καταγράφει την ηρωική μάχη που δίνει η Σοφία για την ψυχή του συζύγου της. Πιστεύει ότι η περιουσία του Τολστόι πρέπει να παραμείνει στην οικογένειά τους. Πολεμάει με νύχια και με δόντια εναντίον του Τσέρτκοφ, που επιμένει ότι η περιουσία του Τολστόι πρέπει να κληροδοτηθεί στο ρωσικό λαό. Ολα αυτά τα στοιχεία κλιμακώνονται καθώς ο Τολστόι πλησιάζει στο τέλος της ζωής του σ’ έναν απομονωμένο σιδηροδρομικό σταθμό στη ρωσική εξοχή.
Τα γυρίσματα του «Τελευταίου Σταθμού» έγιναν στις πανέμορφες γερμανικές περιοχές του Σαξονικού Ανχαλτ, του Βραδεμβούργου, της Θουριγγίας και του Λάιπτσιγκ. Το σενάριο αποτελεί διασκευή του ομότιτλου best-seller του Τζέι Παρίνι, το οποίο αντλεί υλικό από τα ημερολόγια των κοντινότερων συγγενών και φίλων του Τολστόι. Οι απόγονοι, μάλιστα, του συγγραφέα συμμετείχαν στην ταινία ως σύμβουλοι παραγωγής.

Σημείωμα του Σκηνοθέτη

Ο σκηνοθέτης Μάικλ Χόφμαν δηλώνει για τον «Τελευταίο Σταθμό»: «Η ταινία μας προσφέρει μια σπάνια ευκαιρία να προχωρήσουμε πέρα από τη συμβατική βιογραφία, ώστε να δημιουργήσουμε μια ανάγλυφη, συγκινητική ταινία για το πόσο δύσκολο είναι να ζεις με τον έρωτα και το πόσο αδύνατον είναι να ζεις χωρίς αυτόν. Δεν είναι μια ταινία για τον Τολστόι. Είναι μια ταινία για τις προκλήσεις του έρωτα.»
Ο σκηνοθέτης συνεχίζει, «είναι μια σπουδαία ιστορία για τις σχέσεις και την αντιπαράθεση του παλιού με το νέο έρωτα. Στην καρδιά της ταινίας βρίσκεται η διαμάχη του ιδεαλισμού και του ρεαλισμού. Ολοι ξεκινάμε τη ζωή μας με μια ιδανική εικόνα για το πώς θα έπρεπε να είναι ο έρωτας, αλλά τη διαμορφώνουμε ανάλογα όταν ζούμε τον έρωτα στην πραγματικότητα. Αυτή η αντίθεση χαρακτηρίζει τη ζωή μας.
Τη διχοτόμιση ιδεαλισμού και ρεαλισμού ενσαρκώνει κι ο ίδιος ο Τολστόι. Αντιμετωπίζεται σαν Αγιος εν ζωή και σαν προφήτης του τέλειου έρωτα. Ωστόσο, ταυτόχρονα, υπομένει τον πιο απαιτητικό γάμο και η προσωπική του ζωή καταδυναστεύεται από τις δυσκολίες της αγάπης. Ο κόσμος τον σέβεται, ως την απόλυτη αυθεντία στα θέματα του έρωτα, αλλά εκείνος δεν μπορεί να λύσει τα προβλήματα στο δικό του σπίτι και στην κρεβατοκάμαρά του. Πρόκειται για μια σύγκρουση μαγευτική!»

Σχόλια από τους Ηθοποιούς

Η Ελεν Μίρεν θέλησε να ενσαρκώσει τη Σοφία γιατί, όπως δηλώνει, «τη στιγμή που διάβασα το σενάριο, συνειδητοποίησα ότι αυτός είναι ένας από τους μεγάλους γυναικείους ρόλους στο σινεμά. Συχνά οι πρωταγωνιστικοί γυναικείοι ρόλοι θέλουν τις ηρωίδες να υποφέρουν, αλλά η Σοφία είναι το ακριβώς αντίθετο! Δεν υποτάσσεται σε κανένα. Είναι ένας απολαυστικά ορμητικός και παθιασμένος άνθρωπος. Είναι, επίσης, πολύ αστεία. Είναι ένας εκπληκτικός ρόλος. Η Σοφία κυριαρχεί σε όλες τις σκηνές στις οποίες είναι παρούσα. Αυτό είναι υπέροχο για έναν ηθοποιό. Μπαίνει στο χώρο, πειρατεύει την προσοχή και επιβάλλεται με πάθος και χάρη.»
«Ο κεντρικός άξονας της ταινίας είναι ο έρωτας», συνεχίζει. «Ο νεανικός έρωτας και ο παλιός έρωτας. Τα πρακτικά προβλήματα και οι καταστροφές που προκαλεί ο έρωτας. Εχω κάποιες αγαπημένες ατάκες από το ρόλο της Σοφία. Κάποια στιγμή, για παράδειγμα, ο Τολστόι της λέει, ‘γιατί τα κάνεις όλα δύσκολα;’ Και απαντά, ‘γιατί να είναι εύκολα; Είμαι το έργο της ζωής σου κι εσύ της δικής μου – αυτό σημαίνει αγάπη.’ Αυτή είναι μια σπουδαία ατάκα.»

Ο Κρίστοφερ Πλάμερ εξηγεί ότι στην ταινία τον προσέλκυσε το εξαιρετικό σενάριο του Μάικλ Χόφμαν. «Μ’ άρεσε πολύ η δουλειά του Μάικ. Είναι αδύνατο σε μια ταινία να παρουσιάσεις μια ιδιοφυία – χρειάζεσαι τουλάχιστον μια μίνι σειρά έξι επεισοδίων. Αυτό που, τόσο έξυπνα, κάνει ο Μάικ είναι ότι επικεντρώνεται σε μια πλευρά της ζωής του συγγραφέα. Σκιαγραφεί τον συναισθηματικό καμβά της ζωής του Τολστόι, με έμφαση στο γάμο του. Κι αυτό μας αποκαλύπτει τα πάντα για τον Τολστόι ως άνθρωπο.»

Ο Πλάμερ, αξέχαστος σε πολλές γενιές ως αρχηγός της οικογένειας φον Τραπ στη διαχρονική ταινία «Η Μελωδία της Ευτυχίας», ενθουσιάστηκε με την ευκαιρία ν΄αναλάβει έναν τόσο σύνθετο ρόλο. «Εχω παράδοση στο να ενσαρκώνω υπαρκτούς ήρωες, όπως τον Ρούντγιαρντ Κίπλινγκ και τον Δούκα του Γουέλινγκτον και πάντα μ’ αρέσει αυτή η πρόκληση. Απολαμβάνω την έρευνα κι αν σου βάλουν κι αρκετό μακιγιάζ, συνήθως λειτουργούν υπέρ σου!», λέει χιουμοριστικά ο ηθοποιός. Εκείνο που τον ικανοποίησε περισσότερο, ήταν ότι έφερε στην επιφάνεια την αντιφατική φύση του Τολστόι: «Είναι μεγάλος υποκριτής. Λέει ότι θ’ απελευθερώσει τους αγρότες, ενώ ζει ως αριστοκράτης. Λέει ότι θα βοηθήσει τον τσάρο ν’ απελευθερώσει τους υποτελείς, αλλά στο δικό του τραπέζι σερβίρουν υπηρέτες! Ωστόσο, δεν μπορείς να μη διασκεδάσεις με την άταχτη πλευρά του χαρακτήρα του. Ο Τολστόι θα πρέπει να είχε στα μάτια του πονηράδα, κι έτσι προσπάθησα να τον απεικονίσω με όσο το δυνατόν περισσότερο χιούμορ. Είναι ένας ήρωας απολύτως σύγχρονος. Για παράδειγμα, αντιμετώπιζε το γάμο με πολύ μοντέρνο τρόπο. Δεν ακολουθούσε την αριστοκρατική παράδοση που ήθελε τις γυναίκες υποδεέστερες. Τις γυναίκες τις σεβόταν και η κάθε του ενέργεια κατευθυνόταν από πάθος.»

Ο Τζέιμς ΜακΑβόι εξηγεί ότι γι’ αυτόν η ταινία «καταπιάνεται με τον κίνδυνο της θεοποίησης των ηγετών. Φυσικά,» αναλύει ο ηθοποιός, «αυτό είχε τρομερή απήχηση την εποχή του Τολστόι, ο οποίος πέθανε μόλις επτά χρόνια πριν τη Ρωσική Επανάσταση. Ο Τολστόι δε θα είχε υποστηρίξει την επανάσταση, αλλά θα μπορούσε κανείς να πει ότι το έργο του ήταν αυτό που έτρωσε το δρόμο. Ο Βαλεντίν και ο Τσέρτκοφ απεικονίζουν τους δύο, πολύ διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους το έργο του Τολστόι επηρρέασε τους ανθρώπους. Τα μυθιστορήματα αλλά και η ζωή του έχουν αξία διαχρονική. Μιλούν στους ανθρώπους με αμεσότητα. Αλλοι καλλιτέχνες μπορεί να μην είχαν διάρκεια, αλλά ο κόσμος θα εξακολουθεί να διαβάζει Τολστόι για αρκετούς, ακόμα, αιώνες.»

Ο Πολ Τζιαμάτι, πριν, ακόμα, αναλάβει το ρόλο του Τσέρτκοφ, είχε διαβάσει και αγαπήσει το πρωτότυπο μυθιστόρημα του Τζέι Παρίνι. Οταν διάβασε και το σενάριο δεν μπόρεσε ν’αντισταθεί: «Είναι τόσο καλογραμμένο κι αποδίδει όλο το χιούμορ που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ιστορία του Τολστόι.» Για το ρόλο του Τσέρτκοφ ο Τζιαμάτι εξηγεί, «είναι κατά κάποιον τρόπο φανατικός, αλλά κι ένας τρομερά αφοσιωμένος άνθρωπος χωρίς μεγάλη φαντασία. Είναι ένας πιστός ακόλουθος, που γίνεται πιο διδακτικός από τον ηγέτη του. Είναι ένα παράξενο φαινόμενο που ισχύει κατά κόρον και σήμερα – κάποιοι άνθρωποι συνδέονται μ’ έναν σκοπό και καταλήγουν να θέλουν να γίνουν καλύτεροι από τον πρωτοστάτη. Ωστόσο, υπάρχει μια σχολή που υποστηρίζει ότι ο Τσέρτκοφ ήταν, τελικά, η δύναμη του καλού. Σίγουρα έκανε κάποια απίστευτα πράγματα, όπως ότι ίδρυσε έναν εκδοτικό οίκο που κατέστησε τη θρησκευτική λογοτεχνία προσιτή στο ρωσικό λαό για πρώτη φορά. Επίσης φημολογείται ότι έχει ένα πολύ ενδιαφέρον παρελθόν που εξηγεί τη συμπεριφορά του. Υποτίθεται ότι ήταν νόθος γιος του τσάρου και προερχόταν από μια πολύ πλούσια, αριστοκρατική οικογένεια, την οποία προσπάθησε σε όλη του τη ζωή ν’ αποκηρύξει, όπως κι εκείνη τον αποκήρυξε.»

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚH ΠΡΟΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: 29 ΙΟΥΛΙΟΥ 2010
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚH ΠΡΟΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ: 15 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2010
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚH ΠΡΟΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ: 28 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2010


2 Υποψηφιότητες για Βραβείo Oscar® 2010
(A’ Γυναικείου Ρόλου & Β’ Ανδρικού Ρόλου)

2 Υποψηφιότητες για Χρυσή Σφαίρα 2010
(A’ Γυναικείου Ρόλου & Β’ Ανδρικού Ρόλου)