Ο διακεκριμένος ψυχίατρος Πάβελ Γιόσεκ πρόκειται να τιμηθεί με το «Memory of the Nation» από την κυβέρνηση της Τσεχίας, για το επιστημονικό έργο του και την προσφορά του στην πατρίδα.
Τόσο η όμορφη γυναίκα του όσο και η γοητευτική κόρη του είναι πολύ χαρούμενες για αυτό το βραβείο. Όμως ο Λούντεκ, ο γαμπρός του, ο οποίος εργάζεται στην ερευνητική ομάδα που κινηματογραφεί τη ζωή του Πάβελ, ανακαλύπτει ότι ο πεθερός του βρισκόταν στη λάθος πλευρά της ιστορίας πίσω στα χρόνια της Κομμουνιστικής Τσεχοσλοβακίας.
Ο Πάβελ, παρά την επικείμενη βράβευσή του, δεν είναι και τόσο ηθικά άμεμπτος όσο πολλοί πιστεύουν, καθότι στο παρελθόν είχε συνεργαστεί με τις μυστικές υπηρεσίες ενώ στη συνέχεια συμπορεύτηκε με το καθεστώς που υπάρχει αυτή τη στιγμή στη χώρα.
Η οικογένεια του Γιόσεκ και οι κοντινοί τους φίλοι προσπαθούν τώρα να δουν πως θα διαχειριστούν αυτά τα θέματα, που θα προκύψουν.

Η ταινία απέσπασε δυο βραβεία στο Φεστιβάλ Βερολίνου 2010, εκείνα της Οικουμενικής Επιτροπής και του C.I.C.A.E., είναι υποψήφιο για 9 Czech Lions, ενώ αποτελεί την επίσημη πρόταση της Τσεχίας για το Όσκαρ ξενόγλωσσης Ταινίας 2011.

Από τις 13 Γενάρη η ταινία θα προβάλλεται αποκλειστικά στο Άστυ (Κοραή 4).

Ένα δράμα για την οικογένεια και τις πολιτικές μιας χώρας, για το ρόλο της μνήμης στις σχέσεις, αλλά και γι’ αυτό της ζήλιας, της υπεροψίας, της αγάπης, της πίστης και της προδοσίας.

Η ταινία του Γιαν Χρεμπέκ εξετάζει πώς το παρελθόν δεν ανακόπτει το παρόν κυρίως σε χώρες, όπου τα μυστικά ήταν τρόπος ζωής και η προσωπική και επαγγελματική επιτυχία μπορούσε να εξαρτηθεί από μια καλά δομημένη και ενιαία γραμμή, που είχε καθοριστεί είτε ήταν αληθινή είτε ψεύτικη.


ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ

Πίσω από κάθε ψέμα κρύβεται μια αλήθεια, και πίσω από αυτή μια ακόμη πιο βαθιά αλήθεια

Ποιος μπορεί να κρίνει τις αδικίες του παρελθόντος; Ποιος μπορεί να τις συγχωρήσει; Μπορεί ο χρόνος να τις απαλύνει; Μπορεί η υπομονή στη συνέχεια να εξαγοράσει τις αδικίες; Το δράμα του Γιαν Χρεμπέκ, που βασίζεται στο βραβευμένο σενάριο του Πετρ Γιαρτσόφσκι, υφαίνει ένα περίπλοκο σύμπλεγμα κοινών αποριών και προσφέρει ένα ολοκληρωμένο σύνολο αντιφατικών απαντήσεων.

Σε συνέχεια μια σειράς από γλυκόπικρες κωμωδίες πρόσφατης παραγωγής, το πετυχημένο κινηματογραφικό δίδυμο επιστρέφει στο ύφος της υποψήφιας για Όσκαρ επιτυχίας του, «Παιχνίδια διχασμού και εγκυμοσύνης» (Divided we fall). Η ταινία «Κάθε ψέμα κρύβει μια αλήθεια» (Kawasaki’s rose) είναι η πρώτη Τσέχικη ή Σλοβάκικη παραγωγή που έχει γίνει ποτέ και πραγματεύεται το θέμα της συνεργασίας των κομμουνιστικών μυστικών υπηρεσιών με τους πληροφοριοδότες-ανθρώπους που προέρχονταν από το λαό, δεν ήταν δηλαδή επαγγελματίες. Σήμερα, 20 χρόνια μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος, δεν περνάει μήνας χωρίς τα μέσα μαζικής ενημέρωσης να φέρουν στη δημοσιότητα καινούριες πληροφορίες για ανθρώπους των οποίων οι ζωές επηρεάστηκαν από την περίφημη STB. Αυτές οι ιστορίες μπορούν ακόμη να σοκάρουν την κοινωνία και να καταστρέψουν τις ζωές εκείνων που αναμείχθηκαν σε αυτές. Πίσω από τα κωδικοποιημένα ονόματα, που υπάρχουν στους παλιούς φακέλους της STB, κρύβονται μεμονωμένες ανθρώπινες ιστορίες, δράματα, τύχες και τραγωδίες. Σε αυτή την ταινία, τη δέκατη που κάνουν μαζί, το δίδυμο Χρεμπέκ-Γιαρτσόφσκι ανακάλυψε με το πέρασμα του χρόνου το θέμα μέσω της πολύ βαθιά συναισθηματικής ιστορίας της οικογένειας του 40χρονου Λούντεκ Γιόσεκ.

«Ο ηχολήπτης της τηλεόρασης Λούντεκ έχει μια άρρωστη γυναίκα που νομίζει ότι πάσχει από καρκίνο. Ο Λούντεκ έχει και μια ερωμένη από τη δουλειά του. Και ο πεθερός του είναι ένας αξιοσέβαστος, ηθικά ακέραιος, άνθρωπος για την κοινωνία της πόλης στην οποία ζει. Όταν η παράνομη σχέση του Λούντεκ μαθαίνεται και η γυναίκα του τού ζητά να χωρίσουν, εκείνος στρέφει το θυμό του εναντίον του πεθερού του. Από τύχη ο Λούντεκ μαθαίνει ότι ο πεθερός του, αυτός ο ήρωας για τη γυναίκα του που πάντα τον ένιωθε ανταγωνιστικά λόγω της λατρείας της στο πρόσωπο του, διαθέτει έναν τεράστιο «λεκέ» στην ηρωική εικόνα που έχει φτιάξει, ένα λεκέ που βρίσκεται κρυμμένος στους φακέλους των μυστικών υπηρεσιών. Ερευνώντας το παρελθόν του πεθερού του συνειδητοποιεί ότι μπορεί να προκαλέσει σημαντικό αντίκτυπο, που θα ταρακουνήσει τα γερά θεμέλια αυτής της σφιχτοδεμένης και αξιοσέβαστης οικογένειας».

Το δίδυμο Χρεμπέκ-Γιαρτσόφσκι εξηγεί : «Ξοδέψαμε πολύ χρόνο για να σκεφτούμε και να συζητήσουμε αυτό το θέμα, που είχε έρθει κατά ένα μέρος στη δημοσιότητα από άρθρα εφημερίδων ακριβώς όπως συνέβη πρόσφατα με το σάλο που προκλήθηκε από τα μίντια με την υπόθεση της Γιόσκα Σκάλνικ. Είχαμε επίσης προσωπικούς λόγους για να διαλέξουμε αυτό το θέμα, αν και όχι άμεσα συνδεδεμένους με τις οικογένειες μας. Η εξαιρετική γερμανική ταινία «Οι ζωές των άλλων», που απεικονίζει ακριβώς το έργο και τις μεθόδους της μυστικής αστυνομίας, μας έδωσε κουράγιο να συνεχίσουμε. Βέβαια εμείς ακολουθήσαμε μια διαφορετική πορεία : συνθέσαμε την ιστορία μέσω των μνημών του καθένα εκ των πρωταγωνιστών χωρίς να χρησιμοποιήσουμε φλασμπάκ. Ωστόσο, το ενδιαφέρον μας για το ανθρώπινο βάσανο, που προκαλείται από τις αποκαλύψεις ή τις κατηγορίες του πληροφοριοδότη της μυστικής αστυνομίας, έγκειται στο γεγονός ότι ο πληροφοριοδότης μπορεί να μην είναι κάποιος γνωστός στην κοινωνία αλλά πιθανότατα κάποιος που εμείς ξέρουμε καλά.

«Δεν υπάρχει συμφιλίωση σε ικανοποιητικό βαθμό με το κομμουνιστικό παρελθόν που διήρκησε έως το 1990 – για αρκετούς ανθρώπους αυτό συμβαίνει για προσωπικούς τους λόγους. Επειδή πολλοί άνθρωποι γνωρίζουν κάτι για κάποιον άλλο, δεν έχει ακόμη ξεκαθαριστεί ποιοι ήταν οι δειλοί και ποιοι οι ήρωες της περιόδου εκείνης. Εμείς δεν θέλαμε να αποδώσουμε ενοχές αλλά να παρουσιάσουμε μια αληθινή ιστορία για αυτή την κατάσταση, όχι μόνο για εκείνους που θυμούνται αυτές τις εποχές αλλά και για τους νεότερους που δεν έχουν καμιά εμπειρία από το ολοκληρωτικό καθεστώς», σημειώνει ο σκηνοθέτης Γιαν Χρεμπέκ.

Ο σκηνοθέτης Χρεμπέκ συνεχίζει : «Λίγο καιρό πριν ανακάλυψα τυχαία μια συναρπαστική έρευνα του ιστορικού Γίρι Σουκ για την πτώση της κομμουνιστικής κυβέρνησης του 1989. Η εργασία αυτή κέρδισε το βραβείο Magnesia Litera Book της χρονιάς. Η συγκεκριμένη μελέτη παρουσιάζει την ενδιαφέρουσα ιδέα ότι οι μνήμες των πρωταγωνιστών της εποχής είναι αναξιόπιστες όταν πρόκειται να ερευνηθούν γεγονότα του παρελθόντος. Ακούγοντας τις δηλώσεις ανθρώπων για γεγονότα που έλαβαν χώρα 20 χρόνια πριν, ανακάλυψε στοιχεία που περιέχουν ιδιαίτερες ασάφειες. Και αυτή η ταινία μιλά για την επιλεκτική μνήμη και τις παγίδες που κρύβει».

«Στην αρχή της ταινίας μια σοβαρή κατηγορία βγαίνει στο φως. Ένας άντρας, που ζηλεύει τον πεθερό του, τον κατηγορεί ότι είχε υπάρξει πληροφοριοδότης. Δεν ξέρουμε αν η κατηγορία βασίζεται στην αλήθεια ή όχι. Και ακόμα αν υπάρχει κάποια αλήθεια σε αυτή, δεν γνωρίζουμε αν τα γεγονότα πραγματοποιήθηκαν ακριβώς με τον τρόπο που την παρουσιάζουν. Όπως παρατηρούμε, η πληροφορία που αρχικά μοιάζει να είναι δυσφήμιση και κατηγορία και έλαβε χώρα στο παρελθόν, βαθμιαία αλλάζει τις ζωές των ανθρώπων που τους αφορά και τους οδηγεί σε παράδοξες καταστάσεις. Βλέπουμε πως οι διάφοροι πρωταγωνιστές αντιδρούν σε αυτή την κατηγορία, πως ο καθένας την πιστεύει ή την αμφισβητεί. Σκοπός μας είναι να εμβαθύνουμε στις αποκρίσεις του κοινού καθώς εκτυλίσσονται τα γεγονότα, συνθέτοντας τις ρεαλιστικές απεικονίσεις των χαρακτήρων των πρωταγωνιστών και των ζωών τους. Παρακολουθούμε τους ήρωες της ταινίας, επαναξιολογούμε τις απόψεις μας για αυτούς και, καθώς η πλοκή εξελίσσεται, καταλαβαίνουμε ότι οι χαρακτήρες των πρωταγωνιστών, κατά τρόπο μεμονωμένο, γίνονται όλο και βαθύτεροι».

Το καστ της ταινίας «Κάθε ψέμα κρύβει μια αλήθεια» είναι δυνατό και άκρως ενδιαφέρον. Εκτός από τον Μάρτιν Χούμπα (Πάβελ, ο πεθερός), η ταινία απαρτίζεται από την Ντανιέλα Κολάροβα ως τη γυναίκα του, τη Λένκα Βλασάκοβα ως την κόρη τους, τον Μίλαν Μίκουλτσικ (ο γαμπρός τους), και τον Λάντισλαβ Τσάντικ, σε έναν πολύ ασυνήθιστο ρόλο γι’ αυτόν. Σύμφωνα με τη συνήθη πρακτική του, ο σκηνοθέτης Χρεμπέκ επίσης χρησιμοποίησε και μη ηθοποιούς : τον διεθνώς αναγνωρισμένο φωτογράφο Antonin Kratochvil, τον έμπειρο δημοσιογράφο και σχολιαστή του ραδιοφώνου Martin Schulz, και τη νεαρή καλλιτέχνιδα Anna Simonova.
[[page_break]]
Για το γύρισμα :

Τα γυρίσματα της ταινίας «Κάθε ψέμα κρύβει μια αλήθεια» ξεκίνησαν στις 7 Ιουνίου 2009 στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας. «H Σουηδία κατευθείαν ενέπνευσε την ταινία. Αυτή η ταινία γράφτηκε για τη Σουηδία», λέει ο σκηνοθέτης. Λίγα χρόνια νωρίτερα, ο Πετρ Γιαρτσόφσκι παρακολούθησε το Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Γκέτεμποργκ, και όταν, ένα χρόνο αργότερα, επέστρεψε εκεί με τον Γιαν Χρεμπέκ, συνάντησαν όλη την κοινότητα της ντόπιας καλλιτεχνικής σκηνής. Για αυτούς τους δύο κινηματογραφιστές, το μέρος στο οποίο οι καλλιτέχνες του Γκέτεμποργκ ζουν και εργάζονται είναι τόσο μοναδικό και φωτογενές, με ένα τέτοιο ευφυές γεωμετρικό τοπίο και μια απαράμιλλη θέα της πόλης, με το λιμάνι του και τον ανοιχτό θαλάσσιο ορίζοντα του, ώστε αυτή η τοποθεσία να είναι το ιδανικό μέρος να σκηνοθετήσεις. Προσφέροντας έναν τέλειο συνδυασμό της τυπικής αστικής αρχιτεκτονικής με τη φύση, το σενάριο της ταινίας θα μπορούσε να γραφτεί αποκλειστικά για το μέρος αυτό. Το επιτελείο ολοκλήρωσε το γύρισμα στη Σουηδία στις 17 Ιουνίου και το συνέχισε σε τσέχικες τοποθεσίες έως τις 22 Ιουλίου.

Όταν το επιτελείο της ταινίας «Κάθε ψέμα κρύβει μια αλήθεια» κινηματογραφούσε, χρησιμοποίησε την ψηφιακή τεχνολογία για πρώτη φορά με τη συνοδεία δυο καμερών. Αυτή η επιλογή υπερνίκησε τους παραδοσιακούς περιορισμούς του ακατέργαστου κινηματογραφικού υλικού και επέτρεψε στο επιτελείο να γυρίσει σκηνές που δεν ήταν και απαραίτητες στην ιστορία. Εναλλακτικές επιλογές που προέκυψαν και που ο σκηνοθέτης δεν θα μπορούσε έχει αν ήταν περιορισμένος από το υλικό.


ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ

Οι τσέχικες «Ζωές των άλλων» είναι αυτή η ταινία του Γιαν Χρεμπέκ, που εξετάζει την αιώνια μάχη του καλού με το κακό, βομβαρδίζοντας τη μνήμη με θέματα όπως η πίστη και η προδοσία...
David D’ Arcy, Screen International

Μια διεισδυτική ματιά στη μνήμη, την κρίση, την προδοσία και την πολύπλευρη φύση της αλήθειας είναι η ταινία του Γιαν Χρεμπέκ, που αντιλαμβάνεται πλήρως το χάος που φέρνουν οι οικογενειακές τραγωδίες.
Nick Schager, The Village Voice

Χωρίς η πολιτική να καλύπτει το οικογενειακό δράμα, το δίδυμο Χρεμπέκ-Γιαρτσόφσκι προσεγγίζει ένα θέμα ταμπού για την τσέχικη κοινωνία, από την ανθρώπινη πλευρά του.
Derek Elley, Variety