Αθήνα 2015. Πέντε δολοφονίες. Κοινό χαρακτηριστικό, αρχαία ρητά του Πυθαγόρα στους τόπους των εγκλημάτων.  Ο Δημήτρης Λαϊ?νης (Πυγμαλίωνας Δαδακαρίδης), καθηγητής εγκληματολογίας, αναλαμβάνει να λύσει το μυστήριο που κρύβεται πίσω από τους πέντε φόνους, οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους. Αναπάντεχοι σύμμαχοι του Λαϊ?νη στο να ξεμπλέξει το πολύπλοκο και επικίνδυνο αυτό κουβάρι, οι φίλιοι αριθμοί του Πυθαγόρα, κι ένας καθηγητής μαθηματικών (Francois Cluzet). Θα καταφέρει να λύσει το μυστήριο και να αποκαλύψει την αλήθεια; 

Ένα αστυνομικό θρίλερ στο ύφος των ευρωπαϊκών ταινιών του είδους, με πυκνό μυστήριο, αινιγματική ατμόσφαιρα, συναρπαστικούς γρίφους, μαθηματικές αναφορές και πολλές ανατροπές είναι η δεύτερη ταινία του Σωτήρη Τσαφούλια, στην οποία υπογράφει και το σενάριο. To ρόλο του κεντρικού εξιχνιαστή μιας σειράς αλληλένδετων δολοφονιών αναλαμβάνει ένας εκκεντρικός εγκληματολόγος, τον οποίο ενσαρκώνει ο Πυγμαλίωνας Δαδακαρίδης, έχοντας στο πλευρό του ως μέντορα και αμέριστο υποστηρικτή, τον μοναδικό Δημήτρη Καταλειφό. Σε ρόλο-κλειδί για την επίλυση του μυστηρίου συναντάμε τον μεγάλο Γάλλο σταρ των «Άθικτων», Francois Cluzet, στην μοναδική μέχρι σήμερα εμφάνισή του σε ταινία ελληνικής παραγωγής. Το πολύ ιδιαίτερο καστ συμπληρώνουν ο αγαπητός στο τηλεοπτικό κοινό Μάνος Βακούσης και η ανερχόμενη Ιωάννα Κολλιοπούλου. Η ταινία έκανε την πρεμιέρα της στο 57 ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης αποσπώντας δύο βραβεία: Βραβείο Κοινού FISCHER Ελληνικής Ταινίας-Μιχάλης Κακογιάννης και Βραβείο Νεότητας. 

Σημείωμα σκηνοθέτη

Το Έτερος Εγώ είναι μια ταινία που φωτίζει την τρομερή αταξία που κρύβουμε μέσα μας. Καταπιάνεται με θεμελιώδη θέματα ανθρωπιστικής και όχι μόνο αξίας, όπως είναι η φιλία, η αγάπη και η πίστη. Η πίστη στον άνθρωπο και στις αξίες που φέρει μέσα του. Το Έτερος Εγώ όλα αυτά τα μεταδίδει μέσα από μια Αθήνα διαφορετική. Μια Αθήνα που υπάρχει και που δεν χαρακτηρίζεται μόνο από θλιβερά τοπία και μίζερα χρώματα. Το Έτερος Εγώ μιλάει κατευθείαν όχι μόνο στο μυαλό και στην ψυχή του θεατή, αλλά και στην ηθική του συνείδηση. Σωτήρης Τσαφούλιας

Ο άλλος εαυτός, ο Πυθαγόρας, η ιδέα

Ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Σωτήρης Τσαφούλιας άντλησε την έμπνευση του από μια ιδιοφυή θεωρία του Πυθαγόρα που συνδυάζει τα μαθηματικά με τον ορισμό της φιλίας. «Ως έτερος εγώ o Πυθαγόρας ορίζει τον φίλο, όχι το άλλο μισό, αλλά τον άλλο εαυτό».

Με έναυσμα τον ενδιαφέροντα αυτόν ορισμό, ο σκηνοθέτης συνέλαβε ένα αστυνομικό θρίλερ γεμάτο μυστήριο και ανατροπές. Η συγγραφή του σεναρίου έγινε αυθόρμητα όπως και στην πρώτη του ταινία. «Δεν είμαι από αυτούς που γράφουν ένα σενάριο κατά παραγγελία, δεν επιλέγω εγώ τα θέματα των ταινιών μου, τα θέματα των ταινιών μου επιλέγουν … εμένα. Υπήρχε μια ιστορία από το παρελθόν που είχε να κάνει με ένα παρόμοιο περιστατικό και διαβάζοντας πολλά χρόνια αργότερα τη θεωρία του Πυθαγόρα στο οποίο αναφέρεται το Έτερος Εγώ έκανα τον συνειρμό και έγραψα το σενάριο. Η αναφορά στο παρελθόν και τα αρχαία ρητά στην ταινία έχουν να κάνουν καθαρά με τη θεωρία του Πυθαγόρα και την ιστορία όπως εκτυλίσσεται».

Ένα σπάνιο είδος, μια απαιτητική διαδρομή και οι πολύτιμοι συνοδοιπόροι

Η ταινία διαδραματίζεται στην Αθήνα του 2015, όπου γίνονται πέντε δολοφονίες με κοινό χαρακτηριστικό κάποια ρητά του Πυθαγόρα και ένα νούμερο στον τόπο του εγκλήματος. Για το είδος του αστυνομικού και ψυχολογικού θρίλερ που κινηματογραφικά σίγουρα δεν έχει εξαντληθεί στην Ελλάδα, ο δημιουργός του Έτερος Εγώ επισημαίνει: «Στην Ελλάδα δε βλέπουμε συχνά αστυνομικό θρίλερ. Μου κάνει εντύπωση ότι ενώ είναι ένα αγαπημένο θέμα για το ελληνικό κοινό, όπως φαίνεται από την προτίμηση του σε ξένες αντίστοιχες ταινίες, δεν έχει ευδοκιμήσει ιδιαίτερα το είδος αυτό».

Το λαμπερό καστ έχει φυσικά παίξει σημαντικό ρόλο στη δύναμη της ταινίας, που εκτός από μυστηριώδης, είναι ανθρωποκεντρική και εμπνευσμένη. Για την επιλογή των ηθοποιών ο σκηνοθέτης σχολιάζει: «Ο Πυγμαλίωνας Δαδακαρίδης είναι ένας εξαιρετικός ηθοποιός και πολύ ταλαντούχος. Είναι επίσης απίστευτη τιμή να έχω στην ταινία τον Δημήτρη Καταλειφό και τον Μάνο Βακούση».

Ο πρωταγωνιστής της ταινίας, Πυγμαλίωνας Δαδακαρίδης έχει συνεργαστεί με τον σκηνοθέτη στον Κοινό Παρονομαστή, το κινηματογραφικό ντεμπούτο του Σωτήρη Τσαφούλια. Η άψογη πρώτη συνεργασία τους, έφερε και την επόμενη και μάλιστα πολύ πριν το γύρισμα. «Η πρωτόλεια ιδέα ήταν του Σωτήρη. Στο γύρισμα, ο Σωτήρης είναι ο αρχηγός, μπορούμε όμως πάντα να προτείνουμε κάτι χωρίς να φύγουμε από τη γραμμή του σκηνοθέτη. Το ζήτημα ήταν να γίνει κάτι τόσο αληθοφανές και πραγματικό που δεν θα έχει να ζηλέψει τίποτα από μεγάλες παραγωγές του εξωτερικού» εξηγεί ο πρωταγωνιστής.

Οι προκλήσεις στο είδος του θρίλερ με αληθοφανές ύφος είναι μεγάλες και απαιτούν σίγουρα τη στράτευση ειδικών συνεργατών, όπως τους σπουδαίους στα ειδικά εφέ αδελφούς Αλαχούζους. Ο σκηνοθέτης λέει για τη συνεργασία: «Έγραψα την ιδέα και το σενάριο χωρίς να σκεφτώ τον βαθμό δυσκολίας. Τα ειδικά εφέ της ταινίας είναι αληθοφανή, αλλά έχουμε αποφύγει το θέαμα να γίνει splatter. Η συμβολή των αδελφών Αλαχούζων ήταν πολύ σημαντική, χωρίς την τεχνογνωσία τους το αποτέλεσμα δεν θα ήταν το ίδιο».

Ένα υπέροχο μυαλό

Ο Πυγμαλίωνας Δαδακαρίδης υποδύεται τον πρωταγωνιστή, ο οποίος είναι και το όχημα για να λυθεί το αιματηρό και σκοτεινό αίνιγμα της ταινίας. Είναι καθηγητής εγκληματολογίας στο πανεπιστήμιο και προστατευόμενος του πρύτανη, τον οποίο υποδύεται ο Δημήτρης Καταλειφός. Χάρη στο ιδιοφυές μυαλό του, καλείται να βοηθήσει την ελληνική αστυνομία με το μυστήριο των αλυσιδωτών δολοφονιών. «Όταν χτίζαμε τον χαρακτήρα με τον Σωτήρη Τσαφούλια, εδώ και δύο χρόνια, θέλαμε έναν αγνό, καθαρό άνθρωπο, αλλά εσωστρεφή και πραγματικά ιδιαίτερο στη συμπεριφορά του. Καταλήξαμε ότι ο χαρακτήρας θα μπορούσε να έχει το Σύνδρομο Άσπεργκερ, μια διαταραχή που τον κάνει δυσλειτουργικό στην απλή επικοινωνία, ενώ είναι τρομερά ιδιοφυής στις συγκεκριμένες συνθήκες στις οποίες λειτουργεί. Στις δύσκολες καταστάσεις, που συνήθως οι άνθρωποι εκδηλώνονται, ο συγκεκριμένος χαρακτήρας έχει μια αποστασιοποιημένη ματιά».

Ο ηθοποιός έχει εμφανιστεί και στην πρώτη ταινία του δημιουργού, Κοινός Παρονομαστής, σε έναν εντελώς διαφορετικό ρόλο. Στο Έτερος Εγώ μπορεί να κινείται στον χώρο του αστυνομικού θρίλερ όπου έχει ξαναβρεθεί τηλεοπτικά με τις Ιστορίες του αστυνόμου Μπέκα, αλλά ο ρόλος του έχει αυξημένες απαιτήσεις αυτή τη φορά. «Υποκριτικά αυτό έγινε με ένα λεπτό μέτρο ισορροπίας κυρίως στις απλές καθημερινές εκφράσεις που έχουν όλοι οι άνθρωποι, τις οποίες όμως δεν έχει ο ίδιος. Στις προσωπικές του σχέσεις από την άλλη, όπως ας πούμε στη σχέση με τον πατέρα του, που είναι το δικό του έτερος εγώ, αναδεικνύεται μια ανιδιοτελής αγάπη».

Η ταινία όμως δεν βασίζεται στην ιατρική πλευρά του θέματος, αλλά αξιοποιεί την ιδιαιτερότητα προς όφελος της αφήγησης. Αυτή ήταν μια συνειδητή απόφαση που διατρέχει την ταινία. Ο Πυγμαλίωνας Δαδακαρίδης λέει σχετικά: «Η συμπεριφορά η ίδια βοηθούσε στην εξέλιξη του χαρακτήρα και της ιστορίας με έναν τρόπο μυστήριο και μυθιστορηματικό ταυτόχρονα. Η στάση του σώματος, το περπάτημα του, ο τρόπος που αναπνέει, ο τρόπος που σκέφτεται ή όταν π.χ. δει κάτι που για άλλους είναι φρικιαστικό, για τον ήρωα είναι ερευνητικά αξιοπερίεργο. Αντί για αποτροπιασμό, ο ίδιος βλέπει ένα ερέθισμα, τι κρύβεται από πίσω από αυτό, η αλήθεια του». Έτσι, η ιστορία έχει τον ιδανικό ήρωα για να ξετυλίξει το κουβάρι της.

Ένα αρχετυπικό ζήτημα

Ο ηθοποιός Μάνος Βακούσης εμφανίζεται στην ταινία ως υποδιοικητής της αστυνομίας στο τμήμα ανθρωποκτονιών. Δηλώνει ενθουσιασμένος με την ταινία, ήδη από την ανάγνωση του σεναρίου, καθώς εντοπίζει πολλά επίπεδα στην πλοκή. «Είναι πολύ ενδιαφέρον το θέμα της ταινίας. Το σενάριο τιμωρεί το ασυνείδητο που φέρουμε μέσα μας. Το θέμα της συνείδησης είναι αρχετυπικό, το έχουμε στις αρχαίες τραγωδίες, στον Σαίξπηρ. Η ταινία είναι ένα κοινωνικό θρίλερ, αλλά ασχολείται και με το θρίλερ που συμβαίνει μέσα μας», λέει χαρακτηριστικά ο ηθοποιός.

Ως συμπρωταγωνιστής, ο ηθοποιός χρειάστηκε να κάνει έρευνα για να υποδυθεί ρεαλιστικά και με βάθος τον υποδιοικητή της αστυνομίας που αναζητά τη βοήθεια ενός χαρισματικού νέου επιστήμονα. «Εντυπωσιακή η διαδρομή για να βρω τον ρόλο. Πλησίασα έναν διοικητή και μέσα από το σενάριο, άρχισα να φτιάχνω το παζλ αυτού του πολυσύνθετου χαρακτήρα. Ο ήρωας αφυπνίζεται λίγο λίγο μέσα από την εξυπνάδα του Δαδακαρίδη. Είναι γενναιόδωρος απέναντι του και αποδέχεται την ευφυία ενός νεότερου ανθρώπου και την ασπάζεται».

Η καρδιά της ιστορίας

Η νεαρή ηθοποιός Ιωάννα Κολλιοπούλου υποδύεται τη Σοφία, μια νοσοκόμα που φροντίζει τον πατέρα του πρωταγωνιστή και αναπτύσσει μια ιδιαίτερη σχέση μαζί του. «Η σχέση που αναπτύσσεται τελείως νοερά με τον πρωταγωνιστή είναι ένα είδους φλερτ, μιας επικοινωνίας ασυνείδητης, γιατί είναι και οι δύο μοναχικοί άνθρωποι και απλώς έτυχε να βρεθούν σε μια στιγμή της ζωής τους που μπορούν και επικοινωνούν. Όχι με λόγια, αλλά με έναν δικό τους κώδικα».

Ο ρόλος της είναι με έναν τρόπο η καρδιά της ιστορίας, το συναίσθημα που εκδηλώνεται με τρυφερότητα. Μέσα από αυτό το πρίσμα, η ηθοποιός σχολιάζει για τον πυρήνα του Έτερος Εγώ: «Η ταινία καταπιάνεται με θέματα που έχουν να κάνουν με πολύ ευαίσθητα και ανθρώπινα συναισθήματα. Είναι συγκινητική ιστορία, δείχνει και σκληρά γεγονότα, αλλά σε συνδυασμό με κάτι πάρα πολύ τρυφερό και ευαίσθητο. Με συγκίνησε πάρα πολύ όταν διάβασα το σενάριο».

Η νεαρή ηθοποιός Ιωάννα Κολλιοπούλου τονίζει την ελευθερία που ένιωσε στο χτίσιμο του χαρακτήρα της. «Ο Σωτήρης δίνει μεγάλο πάτημα για να φτιάξεις τον χαρακτήρα σου όπως θες. Σου δίνει χώρο να προτείνεις πράγματα και να φτιάξεις τον χαρακτήρα σου, όπως θες, είτε συναισθηματικά είτε εμφανισιακά».

Παραλειπόμενα

Ο διάσημος Γάλλος σταρ Francois Cluzet μπορεί να εμφανίζεται για λίγο στην ταινία, αλλά ο ρόλος του καθοδηγεί την ιστορία. Είναι μαθηματικός και λάτρης της αρχαίας ελληνικής ιστορίας, τον οποίο προσεγγίζει ο πρωταγωνιστής για να μάθει λεπτομέρειες για το επίμαχο θεώρημα του Πυθαγόρα που θα δώσει τη λύση στο αίνιγμα. Ο Cluzet αστειεύεται για την προσπάθεια που έκανε να μάθει τα λόγια του, καθώς η επαφή του με τα μαθηματικά είχε περιοριστεί στα σχολικά του χρόνια. Όμως η εμπειρία του με το συνεργείο της ταινίας του θύμισε γαλλική παραγωγή.

Οι αδελφοί Αλαχούζοι ήταν απαραίτητοι για τα ειδικά εφέ που απαιτούσε μια ιστορία με κατά συρροή δολοφονίες με συμβολικό ύφος και έντονη σκηνογραφική υπογραφή. Ο συγκεκριμένος δολοφόνος δεν εκτελούσε άσκοπα, τυχαία ή άκομψα. Το δίδυμο σχολιάζει ότι ήταν από τις λίγες φορές που είχε χρόνο στη διάθεση του για να δουλέψει όπως ακριβώς ήθελε. Ενδεικτικά, για το ύφος της ταινίας αναφέρουν ότι ο Gary Oldman στο Hannibal ήταν σημείο αναφοράς.

Για τη συγγραφή του τελικού σεναρίου, ο σκηνοθέτης έχει περάσει πολλές ώρες συζητώντας με τον γνωστό μαθηματικό και συγγραφέα Τεύκρο Μιχαηλίδη (Πυθαγόρεια εγκλήματα, Ο μέτοικος και η συμμετρία), ενώ στη συγγραφή του σεναρίου συμμετείχε και η σκηνοθέτης Κατερίνα Φιλιώτου (Εργαζόμενη Γυναίκα, Υπέροχα Πλάσματα).