Το ξενοδοχείο Ευρώπη στο Σαράγεβο προετοιμάζεται για το αποψινό γκαλά της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τα 100 χρόνια από τη δολοφονία του Αρχιδούκα Franz Ferdinand. Αλλά το δυσαρεστημένο προσωπικό του σχεδιάζει να απεργήσει, επειδή δεν έχει πληρωθεί δύο μήνες τώρα. Εάν αυτό το αριστοκρατικό πολιτικό δείπνο αποτύχει, το ήδη υποθηκευμένο στις τράπεζες ξενοδοχείο θα κλείσει. Με ελάχιστο χρόνο στη διάθεσή του για να σταματήσει την απεργία, ο διευθυντής του ξενοδοχείου Ομέρ θα στραφεί στον σκληρό Έντσο, ο οποίος διευθύνει ένα στριπτιτζάδικο. Σύντομα, το σωματείο του προσωπικού θα εξαφανιστεί.
Η αφοσιωμένη επικεφαλής της ρεσεψιόν Λαμίγια κάνει το καλύτερο δυνατό για να λειτουργήσουν όλα ομαλά στο μεγάλο γεγονός. Αλλά τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα όταν η μητέρα της Χατίτζα, που δουλεύει στα πλυντήρια, εκλέγεται αρχηγός της απεργίας.
Ο Γάλλος VIP ομιλητής-καλεσμένος δεν έχει πολύ χρόνο να προετοιμαστεί για το γεγονός, και αυτός όμως μπλέκεται μέσα από πολύπλοκες λεπτομέρειες και ονόματα. Οι πρόβες που κάνει στο δωμάτιό του καταγράφονται μυστικά από το ξενοδοχείο. Η επιτήρηση είναι κυριολεκτικά υψηλή για την ασφάλεια του γεγονότος από την ομάδα security του ξενοδοχείου.
Στην οροφή του ξενοδοχείου, η τηλεοπτική δημοσιογράφος Βεντράνα διεξάγει συνεντεύξεις με ειδικούς για την εκατονταετηρίδα. Ανάμεσα τους είναι και ο Γκαβρίλο Πρίντσιπ, απόγονος του δολοφόνου του Αρχιδούκα. Σταθερός στις πολιτικές του θέσεις, γρήγορα η συνέντευξη θα οδηγηθεί σε επιχειρήματα από το παρελθόν.
Από την ταράτσα του ξενοδοχείου στο στριπτιτζάδικο, μέσω της ρεσεψιόν, του δωματίου των πλυντηρίων και την κουζίνα, οι αυξανόμενες εντάσεις θα μετατρέψουν το ξενοδοχείο Ευρώπη σε μια ιδεολογική χύτρα ταχύτητας. 

Σχόλια απο τον Ντανις Τανοβιτς

Hotel Europe
Η προέλευση αυτής της ταινίας είναι το θεατρικό έργο του Μπερνάρ Ανρί Λεβί του “Hotel Europe”, το έκανε πρεμιέρα στο Εθνικό Θέατρο του Σαράγεβο, τον Ιούνιο του 2014. Το έργο είναι ο μονόλογος ενός άνδρα στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του στο Σαράγεβο, όπου κάνει πρόβες για την ομιλία του με θέμα την 100η επέτειο από τη δολοφονία του Αρχιδούκα Franz Ferdinand. Εγώ προσέγγισα το έργο κινηματογραφώντας καταρχήν τον μονόλογο, και στη συνέχεια κάναμε μερικές πρόβες. Εμπνεύστηκα να γυρίσω μια ολόκληρη ταινία γύρω από αυτή την ιστορία, που να περιλαμβάνει το πνεύμα και το ξεδίπλωμα των ιδεών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο γαλλικός διάλογος του VIP ομιλητή πάρθηκε απευθείας από το πρωτότυπο έργο του Λεβί. Τον βλέπουμε να φτάνει στο ξενοδοχείο, να κάνει πρόβες στο δωμάτιο του, ενώ στο τέλος της ταινίας θα δείτε πραγματικές σκηνές από την πρεμιέρα του έργο στο Σαράγεβο. Ό,τι άλλο συμβαίνει έξω από το δωμάτιο του ξενοδοχείου είναι δική μου «κατασκευή». Είναι μια βοσνιακή, σύγχρονη σκοπιά για τον πιο αιματηρό αιώνα στην Ιστορία μας. Αποτυπώνει, περίπου, την ανικανότητά μας να προχωρήσουμε πέρα ??από αυτή την τραγωδία και να δημιουργήσουμε νέα μοντέλα, νέους ήρωες, νέα Ιστορία. Στο Σαράγεβο, σχεδόν κανείς δεν μιλάει ποτέ για το μέλλον.

Ο Γάλλος καλεσμένος
O Jacques Weber είναι ένας από τους μεγαλύτερους Γάλλους ηθοποιούς του κινηματογράφου και του θεάτρου. Δεν υπήρξε ποτέ καμία αμφιβολία ότιο Jacques δεν πρέπει να επαναλάβει το ρόλο του στον «Θάνατο στο Σαράγεβο», ιδίως αν ληφθεί υπόψη τον πετυχημένο χαρακτήρα που δημιούργησε στις θεατρικές παραγωγές. Ο Γάλλος VIP καλεσμένος είναι λίγο-πολύ ένα alter ego του Λεβί, με την έννοια ότι ξαναθυμόμαστε εμπειρίες και σκέψεις του για την Βοσνία. Ο Λεβί είναι ένας πολύχρονος φίλος της Βοσνίας και εγώ πραγματικά εκτιμώ το χιούμορ του, όπως όταν ο Γάλλος VIP χαρακτήρας θα πρέπει να προφέρει σωστά το όνομα του Γκαβρίλο Πρίντσιπ. Είναι παιχνιδιάρικο να υπενθυμίζεις πώς οι ξένοι ασχολούνται με μας, όπως είναι η προφορά των ονομάτων μας, μέσα από την περίπλοκή μας ταυτότητα.

Το ξενοδοχείο
Αυτή είναι, στην πραγματικότητα, η πρώτη ταινία μου που γυρίστηκε στο Σαράγεβο. Δεν ξέρω πώς συνέβη αυτό, ενώ έχω γυρίσει ταινίες στην Ινδία, στην Ιρλανδία και στην Ισπανία. Αλλά είμαι πραγματικά ερωτευμένος με το Σαράγεβο και τώρα δεν μπορώ να περιμένω μέχρι να κάνω μια ακόμη ταινία εδώ. Στην πραγματικότητα γυρίστηκε η ταινία στο πρώην ξενοδοχείο Holiday Inn στο Σαράγεβο. Το ξενοδοχείο Iconic άνοιξε για τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1984, που ήταν μια μεγάλη υπόθεση στη σύγχρονη Ιστορία μας. Ήμουν έφηβος και το θυμάμαι καλά. Μεγάλωσα, όχι μακριά από το ξενοδοχείο και «περπάτησα» στο παρελθόν, πίσω στο σχολείο μου, γι αυτό και είχα μια συναισθηματική σύνδεση με αυτή την ιστορία. Το ξενοδοχείο είναι μυθικό, ένα πραγματικό σύμβολο της πόλης μας. Η ειρωνεία είναι, ότι ο πρώτος ελεύθερος σκοπευτής το 1992 έριχνε από τα παράθυρα αυτού του ξενοδοχείου. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Σαράγεβο, το ξενοδοχείο χρησιμοποιήθηκε ως βάση για δημοσιογράφους και ήταν τακτικά στόχος επιθέσεων. Σήμερα, 30 χρόνια αργότερα, έχει προφανώς δει καλύτερες μέρες. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, διαπίστωσα έκπληκτος πώς η ζωή μοιάζει με τη φαντασία. Έπρεπε να σταματήσω τα γυρίσματα για μια ημέρα, όταν ήρθαν και συνέλαβαν τον υπεύθυνο του ξενοδοχείου για φοροδιαφυγή, και το ξενοδοχείο ήταν προσωρινή κλειστό. Οι εργαζόμενοι άρχισαν να διαμαρτύρονται, προσπαθώντας να κρατήσουν τις θέσεις εργασίας τους.

Γυρίσματα
Υπάρχουν προφανή πλεονεκτήματα στο οικονομικό σκέλος, όταν τα γυρίσματα μιας ταινίας γίνονται στο ίδιο σημείο, ειδικά σε ξενοδοχείο. Αλλά ήταν και μια πρόκληση για να προσπαθήσουμε να κάνουμε τα πράγματα πιο ενδιαφέροντα οπτικά. Πέρασα πολύ χρόνο εκεί μέσα, ενώ έγραφα και έκανα προσαρμογές στο σενάριο με το ξενοδοχείο στο μυαλό μου. Επίσης, η αγάπη οδηγεί σε νέα πράγματα, ακόμη και αν αυτά έρχονται σε αντίθεση με τις δεδομένες περιστάσεις. Ήθελα πραγματικά αυτή η ταινία να ιδωθεί λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς της τοποθεσίας. Δεν είχα ποτέ κάνει γύρισμα με μηχανισμό υποστήριξης κάμερας. Έχει την ίδια ελευθερία όπως η κάμερα χειρός, αλλά χωρίς την αστάθεια. Δεν έχει αυτή την αίσθηση ζάλης που μπορεί να προκύψει από τη χρήση Steadicam. Βάζαμε την κάμερα στον μηχανισμό και αυτό μου άρεσε. Αυτή η επιλογή ήταν απαραίτητη για τη χρήση των τριών διαφορετικών επιπέδων στο ξενοδοχείο που να αντιστοιχούν στις διάφορες ιστορίες. Το συνεργείο της τηλεόρασης στην οροφή, το ξενοδοχείο με τους επιχειρηματίες που λαμβάνει χώρα στη μέση και υπόκοσμος με τους κακοποιούς που βασιλεύει στο στριπτιτζάδικο, κάτω. Το προσωπικό του ξενοδοχείου είναι σχεδόν αόρατο, αλλά όλα τα επίπεδα συνδέονται με αυτό προσπαθώντας να κρατήσουν τις εργασίες τους, άρα όλοι μας προχωράμε μαζί τους.

Αληθινός χρόνος
Δεν είχα τονίσει κάποια ρολόγια χειρός ή ρολόγια στο ξενοδοχείο, αλλά αν κοιτάξετε προσεκτικά θα είστε σε θέση να παρατηρήσετε περίπου τι ώρα ξεκινάει η δράση της ταινίας και τι ώρα τελειώνει. Είναι περίπου 4:40, όταν γίνονται οι πρόβες του Γάλλου VIP και 85 λεπτά αργότερα, όταν τελειώνει η ιστορία. Η ταινία εκτυλίσσεται σε πραγματικό χρόνο. Αυτό δεν είναι κάτι που ήθελα το κοινό να σκεφτεί, ενώ βλέπει την ταινία, αλλά νομίζω ότι θα είναι σε θέση να το νιώσει, γιατί δίνει στην ταινία ένα ορισμένο επείγον.

Η απεργία
H Lamija και η μητέρα της Hatidza καταλήγουν σε αντίθετες πλευρές, όταν οι εργάτες στο ξενοδοχείο αποφασίσουν να απεργήσουν. Στη Βοσνία, και άλλες χώρες της περιοχής, η παλαιότερη γενιά της Hatidza χάθηκαν μετά τον πόλεμο και όσοι έζησαν αναγκάστηκαν να μείνει ήσυχοι από τότε. Από καιρό σε καιρό, προσπάθησαν να αντεπιτεθούν αδύναμα και απέτυχαν, και τώρα αναγκάζονται να επιβιώσουν με μικρές μηνιαίες συντάξεις. Το δέχονται με έναν τρόπο που είναι δύσκολο για μένα να το
καταλάβω. Η Lamija ανήκει στη νεότερη γενιά, που φαίνεται πολύ πιο ενεργητική και φιλόδοξη. Υποθέτουμε ότι είναι πραγματικοί μαχητές, αλλά πραγματικά δεν είναι, καθώς φαίνεται να αγωνίζονται για τον εαυτό τους, ατομικά. Ο οπορτουνισμός επικρατεί στη Βοσνία σήμερα. Οι περισσότεροι από τους διανοούμενους έχουν μείνει σιωπηλοί ή εξαφανίστηκαν. Πολλοί έχουν παραιτηθεί, ενώ άλλοι μιλούν μόνο για πράγματα που η ηγετική κλίκα θέλει να ακούσει. Έχουμε κολλήσει σε μια κινούμενη άμμο μετάβασης για 25 χρόνια, και αισθανόμαστε ότι κάθε κίνησή μας είναι ένα τράβηγμα προς τα κάτω, όλο και βαθύτερα. Και οι δύο γενιές του προσωπικού του ξενοδοχείου προσπαθούν να επιβιώσουν. Θα μπορούσαν να ενδιαφέρονται λιγότερο για την ομιλία του Γάλλου VIPE ή για τη συναυλία της Φιλαρμονικής. Οι Τέχνες και ο Πολιτισμός είναι σχεδόν ανύπαρκτα στη Βοσνία. Είναι ένα πρόβλημα της σύγχρονης κοινωνίας. Έχουμε δηλητηριαστεί από θέματα που δεν πραγματικά έχουν σημασία.

Γκαβρίλο Πρίντσιπ
Στο Σεράγεβο, 102 χρόνια πριν, ο 18χρονος Γκαβρίλο Πρίντσιπ σκότωσε τον Αρχιδούκα Franz Ferdinand, γεγονός που οδήγησε στον Α’ Παγκόσμιαο Πόλεμο. Αυτό που πραγματικά με κάνει θυμωμένος στην όλη συζήτηση είναι αν ο Γκαβρίλο Πρίντσιπ ήταν Σέρβος εθνικιστής τρομοκράτης ή ηρωικός αγωνιστής της ελευθερίας. Αυτή η θερμή συζήτηση συνεχίζεται ακόμα και σήμερα, για περισσότερα από 100 χρόνια αργότερα! Στο Σαράγεβο, υπήρχε κάποτε ένα υπέροχο avant-garde μνημείο με αποτύπωμα τα παπούτσια του Πρίντσιπ. Αφαιρέθηκαν στη διάρκεια του πολέμου. Σε αυτήν την ημέρα, δεν ξέρουμε τι συνέβη πραγματικά. Στην περιοχή των Βαλκανίων, όλοι μιλούν την ίδια γλώσσα, και δεν έχει σημασία τι λέμε. Μοιραζόμαστε την Ιστορία και τον πολιτισμό. Οι πόλεις μας, ακόμα και σήμερα, αισθάνονται το ίδιο, και η αστική ταυτότητά μας ορίζεται με παρόμοιο τρόπο. Αλλά τα τελευταία 25-30 χρόνια, η έμφαση δόθηκε στο πόσο διαφορετικοί είμαστε. Η εθνική ταυτότητα έχει γίνει το πιο σημαντικό στοιχείο μας. Θα πρέπει να σταματήσει αυτό, θαυμάζοντας τον Νίκολα Τέσλα απλώς και μόνο επειδή ήταν ένας Σέρβος που γεννήθηκε στην Κροατία;

Σχέση αγάπης-μίσους
Η συζήτηση μεταξύ της τηλεοπτικής δημοσιογράφου Βεντράνα και του Γκαβρίλο Πρίντσιπ, απόγονου της Ιστορίας μας, αποτυπώνει όλα όσα σκέφτονται οι Βόσνιοι και οι γείτονές μας. Έχουμε τις απόψεις μας, υποστηρίζουμε και το μίσος ο ένας στον άλλον. Κάνουμε συμβιβασμούς, αλλά στη συνέχεια αισθανόμαστε ένοχοι για τις προδοσίες. Πιο συχνά από ό,τι δεν είναι, ελκόμαστε ο ένας από τον άλλον. Στο τέλος, η Βεντράνα και ο Γκαβρίλο ερωτεύονται. Είναι δύσκολο να το παραδεχτώ, αλλά νομίζω ότι αυτή η σχέση αγάπης-μίσους προέρχεται από κοίταγμα στον καθρέφτη. Βλέπουμε τους άλλους και τους μισούμε, γιατί βασικά μισούμε τους εαυτούς μας.

Μεταφορές και μετακινήσεις
«Ο Θάνατος στο Σεράγεβο» είναι μια πολύ βοσνιακή, βαλκανική ιστορία για τη «μετάβαση». Όμως, δεν μπορώ παρά να αναρωτηθώ: πόσο καιρό θα πρέπει να πάρει αυτή η μετάβαση; Έχει 30 χρόνια τώρα. Σκέφτομαι παρόμοιες ιστορίες και καταστάσεις που επίσης συμβαίνουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. «Εξωτικοί» όσο κι εμείς μπορεί να μην είναι, είμαστε όμως μόνο λίγες ώρες μακριά από το Μόναχο. Θυμάμαι στο “No man’s land”, όταν στέκεται ο πρωταγωνιστής στο ορυχείο στο τέλος, όλοι ήταν πεπεισμένοι ότι στάθηκε εκεί για τη Βοσνία. Τώρα, 30 χρόνια μετά, υποθέτω ότι θα μπορούσαμε να το ερμηνεύσουμε ως μεταφορά για τον κόσμο. Δεν γράφω ιστορίες με μεταφορές, αλλά περισσότερο σε ρεαλιστικό και ανθρώπινο επίπεδο. Αν το κοινό βλέπει αλληγορίες, το δέχομαι. Αφήνω την ερμηνεία των ταινιών μου σε αυτό. Δεν προσπαθώ δώσω καμία απάντηση. Θέλω το κοινό να σκεφτεί μόνο του. Αν οι άνθρωποι πήγαν για ένα ποτό και μίλησαν τρεις ώρες αφού είδαν μια από τις ταινίες μου, τότε νιώθω ότι έχω κάνει κάτι σωστό.

Σημειώνοντας Βόμβες
Το όνειρο του ευρωπαϊκού σχεδίου ήταν να σταματήσουν οι πόλεμοι και να επιτρέψει σε όλους να μετακινούνται ελεύθερα, να ζουν και να εργάζονται από κοινού, παρά τα προβλήματα του παρελθόντος. Αλλά η Ευρώπη σήμερα είναι περισσότερο μια χριστιανική λέσχη, από τότε που ανέλαβαν οι τεχνοκράτες. Πλέον, η ακροδεξιά αυξάνεται και επικρατεί η ιδέα, ότι «τελειώσατε»! Νομίζω ότι θα γελάμε με ψυχρότητα, σε ένα-δύο χρόνια. Παρόλαυτα, τίποτα δεν είναι γραμμένο σε πέτρα. Η Ιστορία συνεχώς κατασκευάζεται. Μερικές γενιές είναι πιο δίκαιες από άλλες. Κάθε φορά που οι άνθρωποι έχουν βαρεθεί, αλλάζουν τα πράγματα. Πιστεύω ότι ο κόσμος είναι καλύτερος από ό,τι πριν. Αλλά υπάρχουν πολλές ωρολογιακές βόμβες.

Κριτικές

Υποδειγματική σκηνοθεσία. Ένα συναρπαστικό και καταιγιστικό μυθιστορηματικό χρονικό.
-Δημήτρης Δανίκας, Πρώτο Θέμα

Ο Τάνοβιτς χτίζει πετυχημένα το σασπένς της ταινίας.
-Λήδα Γαλανού, Εφημερίδα των Συντακτών

Mια καταδικαστική αλληγορία. Μια σάτιρα στο ευρωπαϊκό ιδεώδες.
-The Guardian

Ένα επιδέξιο και θαρραλέο δράμα.
-Variety

Ένα πολιτικό θρίλερ –τροφή για σκέψη.
-The Hollywood Reporter