Ο Άνταμ ζει στην πρωτεύουσα του Τσαντ, την Τζαμένα, είναι 60 χρονών, παλαιός πρωταθλητής της κολύμβησης και εργάζεται ως υπεύθυνος της πισίνας ενός πολυτελούς ξενοδοχείου στην πόλη. Όταν το ξενοδοχείο αλλάζει χέρια και το εξαγοράζουν Κινέζοι επιχειρηματίες, ο Άνταμ θα πρέπει να παραδώσει τη θέση του στον γιο του, τον Aμπντέλ. Ο λόγος είναι φυσικά η ηλικία του.

Την κατάσταση αυτή, τη βιώνει με πολλή θλίψη ο Άνταμ, μια και θεωρεί ότι έτσι ξεπέφτει κοινωνικά, και ουσιαστικά “παροπλίζεται” πρόωρα. Την ίδια στιγμή η χώρα του, το Τσαντ, βρίσκεται στο έλεος του εμφύλιου πολέμου αφού οι ένοπλοι αντάρτες απειλούν να καταλάβουν την εξουσία. Αντιδρώντας απέναντι σ’ αυτό τον κίνδυνο, η κυβέρνηση κάνει έκκληση στον λαό της χώρας ώστε να συντελέσει σε μια “προσπάθεια” αντιμετώπισης του πολέμου.

Αντιπρόσωποι της κυβέρνησης πλησιάζουν τον Άνταμ, και ουσιαστικά απαιτούν απ’ αυτόν ή να τους δώσει χρήματα ή κάποιον συγγενή του που να βρίσκεται σε μάχιμη ηλικία ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει τους ένοπλους αντάρτες. Ο χρόνος κυλάει, όμως μέρα με τη μέρα ο Άνταμ δέχεται ολοένα και εντονότερες πιέσεις από τον επικεφαλή των κυβερνητικών και συνάμα φίλο του. Το ζήτημα βέβαια είναι ότι ο Άνταμ δεν έχει καθόλου λεφτά παρά μόνο τον γιο του…

ΕΙΔΙΚΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΝΝΩΝ 2010

ΜΙΑ ΒΑΘΙΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΣΤΟ ΤΣΑΝΤ

QUOTES ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
- Στη σχέση του Άνταμ με τον γιο του, Αμπντέλ, επικεντρώνεται ο Μωχάμετ Σαλέχ Χαρούν στην ταινία του. Σύμφωνα με τον ίδιο, “Μεταξύ των δυο τους αναπτύσσεται μια μεταφορά γονιδίων, μνημών και πολιτισμού. Αυτή η διαδικασία είναι ιδιαιτέρως σημαντική, καθώς στο Τσαντ τον πόλεμο τον κάνουν οι άντρες. Αν ένας πατέρας περάσει στον γιο του την κουλτούρα του πολέμου τότε εκείνος θα εμπλακεί, διαφορετικά δεν θα έχει κανένα λόγο για να το κάνει.

- Παρόλο που η ταινία αναφέρεται στον εμφύλιο στο Τσαντ, που βαστά περίπου 40 χρόνια, ο Χαρούν σκοπίμως δεν μπαίνει σε λεπτομέρειες γι’ αυτόν. “Η ταινία μιλά για τον εσωτερικό πόλεμο που δέχεται ο Άνταμ, κι όχι τόσο για τον εμφύλιο. Η ιστορία δηλαδή δεν παίρνει θέση υπέρ της κυβέρνησης ή των ανταρτών. Δεν είναι αυτός ο σκοπός της. Και ο χαρακτήρας άλλωστε όποια γραμμή κι αν ακολουθούσε, στα σίγουρα δεν θα μπορούσε να σταματήσει τον πόλεμο”.

- Ο τίτλος της ταινίας έχει προέλθει, είναι μια αναφορά δηλαδή στην ποιητική συλλογή “Return to My Native Land” του Aime Cesaire.

- Ο Χαρούν ισχυρίζεται ότι ο κύριος χαρακτήρας, ο Άνταμ, “ουρλιάζει απέναντι στη σιωπή του Θεού, δεν είναι δηλαδή μια κραυγή απέναντι στην έχθρα που επικρατεί στη χώρα του”.

- Η ιδέα για την ταινία ήρθε το 2006, στα γυρίσματα της “Εποχής ξηρασίας”. Στις 13 Απριλίου οι αντάρτες μπήκαν στην Τζαμένα, την πρωτεύουσα του Τσαντ, ενώ ο Χαρούν κινηματογραφούσε, και το γύρισμα σταμάτησε. Το συνεργείο, μαζί με τον πρωταγωνιστή της ταινίας που έκλεινε εκείνη τη μέρα τα 18 του χρόνια, παγιδεύτηκε στην έρημο χωρίς να έχει καμία δυνατότητα επικοινωνίας με τον κόσμο. Το γεγονός αυτό ενέπνευσε τον Χαρούν, ο οποίος θέλησε να συλλάβει κινηματογραφικά το συναίσθημα που ένιωσε το συνεργείο ζώντας αυτή την εμπειρία.

- Στην παραγωγή της ταινίας συνεργάστηκαν η γαλλική εταιρεία Pili Films και η Goi Goi Productions από το Τσαντ, ενώ συνεισέφερε και η βελγική Entre Chiens et Loups. Το συνολικό μπάτζετ ανήλθε στα 2 εκατομμύρια ευρώ. Υποστηρίχθηκε από το Γαλλικό Κέντρο Κινηματογράφου, το Canal +, το Canal Horizons, το Cine Cinema και το TV5MONDE.

- Τα γυρίσματα διήρκησαν έξι εβδομάδες και πραγματοποιήθηκαν στο Τσαντ. Άρχισαν στις 30 Νοεμβρίου του 2009.

- Σε πολλά σημεία της ταινίας παίζουν πραγματικά πρόσωπα: πελάτες και υπάλληλοι του ξενοδοχείου, τουρίστες και στρατιώτες έπαιξαν όσο πιο ρεαλιστικά μπορούσαν, υπό τις οδηγίες του Χαρούν.

- Κατά τον Χαρούν τα γυρίσματα της ταινίας πραγματοποιήθηκαν χωρίς να συμβεί κάτι το δυσάρεστο. Ωστόσο, στη διάρκεια των γυρισμάτων στην πόλη Αμπεσέ, που θεωρείται προπύργιο των ανταρτών, υπήρχε ένα σταθερός, διαρκής, ενδόμυχος φόβος σε κάθε μέλος του επιτελείου. Όταν Χαρούν διέκρινε αυτό τον φόβο, από τη μια μεριά προσπάθησε να ολοκληρώσει το γρηγορότερο το γύρισμα, από την άλλη μεριά όμως το είδε και θετικά μια κι έτσι θα εκμεταλλευόταν μια γνήσια, εσωτερική ένταση των πρωταγωνιστών του.


ΦΕΣΤΙΒΑΛ-ΒΡΑΒΕΙΑ-ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ
Η ταινία του Μωχάμετ Σαλέχ Χαρούν πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο 63ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών, τον Μάιο του 2010, συμμετέχοντας στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα του. Απέσπασε το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής. Στη συνέχεια προβλήθηκε σε πολλά φεστιβάλ ανά τον κόσμο: Καρλόβι Βάρι (Τσεχία), La Rochelle (Γαλλία), Durban (Νότιος Αφρική), Lama (Γαλλία,), Gindou (Γαλλία), Ελσίνκι (Φιλανδία), Μιλγουόκι (Η.Π.Α.), Σικάγο (Η.Π.Α.), Βαρσοβία (Πολωνία), Σάο Πάολο (Βραζιλία), Carthage (Γαλλία), Ντένβερ (Η.Π.Α.), Ντουμπάι (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα), Κέσουϊκ και Γλασκώβη (Ηνωμένο Βασίλειο), River Run (Η.Π.Α.), Χονγκ Κονγκ, Augsburg (Γερμανία), Opuzen (Κροατία) κ.ά

Συμμετείχε σε δύο ακόμη πολύ σημαντικά φεστιβάλ: σε εκείνα του Τορόντο και του Σάντανς. Στην Ελλάδα προβλήθηκε στα πλαίσια του 12ου Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου. Πλην του βραβείου στις Κάννες, απέσπασε και άλλα πολλά με σημαντικότερα τον Αργυρό Ουγκώ Σεναρίου και Ανδρικού Ρόλου (Youssouf Djaoro) στο Φεστιβάλ του Σικάγο. Ακόμη, στα Lumiere Awards 2011 αναδείχθηκε Καλύτερη Γαλλόφωνη Ταινία Εκτός Γαλλίας.

“Η Κραυγή ενός Ανθρώπου” έχει βρει διανομή σε πολλές χώρες του κόσμου. Τον Σεπτέμβριο του 2010 άνοιξε στην Ολλανδία και τη Γαλλία, τον Οκτώβριο στο Βέλγιο, και τον Νοέμβριο στη Βραζιλία. Από τις αρχές του 2011 έχει παιχτεί σε αίθουσες στην Ουγγαρία, τη Γερμανία, τις Η.Π.Α., τη Νορβηγία, την Αγγλία, την Ιαπωνία, το Μεξικό και τη Σουηδία. Στο τέλος του χρόνου παίζεται και στη Ελλάδα από την AMA Films.


ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
του Μωχάμετ Σαλέχ Χαρούν


Η προδοσία του πατέρα
RFI ENGLISH / HERALD DE PARIS, 18 ΜΑΪΟΥ 2010

H μοναδική αφρικανική συμμετοχή στο φετινό διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ των Καννών είμαι μια μεταφορά για την ήπειρο, ακόμη και για ολόκληρο τον πλανήτη μας, σύμφωνα με τον σκηνοθέτη της, Μωχάμετ Σαλέχ Χαρούν.

“Η Κραυγή ενός Ανθρώπου” είναι μια ιδιαίτερη ιστορία. Ο ήρωας της είναι ο Άνταμ, ο οποίος είναι μέλος της εθνικής ομάδας κολύμβησης ενώ η κύρια ασχολία του είναι το ψάρεμα, “με το οποίο τα παιδιά παραδοσιακά γεννιούνται στο νερό”. Έτσι γίνεται πρωταθλητής. Αυτή η νίκη του, του φέρνει και τη μετέπειτα δουλειά του ως υπευθύνου πισίνας ενός ακριβού ξενοδοχείου, μια δουλειά που ολοκληρώνεται με ταπείνωση καθώς τον αντικαθιστά ο γιος του.

“Ο κόσμος του Άνταμ καταρρέει και σιγά σιγά χάνει ότι του ανήκε, το οτιδήποτε ήταν δικό του”, εξηγεί ο Χαρούν.

Ο γιος του, Αμπντέλ, του παίρνει τη δουλειά καθότι δείχνει πιο κατάλληλος, που σημαίνει ότι είναι περισσότερο ελκυστικός για την πελατεία του ξενοδοχείου. Έπειτα, και ύστερα από πιέσεις των τοπικών αρχόντων, ο Άνταμ στέλνει τον γιο του στον πόλεμο.

Αυτή η θυσία φέρνει τον Άνταμ αντιμέτωπο με φιλοσοφικά ερωτήματα, λέει ο Χαρούν. “Υπάρχει Θεός”. “Και τι κάνει;”. “Τον προσέχει;”.

Η ταινία μπορεί να διαβαστεί και ως μια μεταφορά για την Αφρική, σύμφωνα με τον σκηνοθέτη.

“Οι πατεράδες πιθανότατα υποθηκεύουν το μέλλον των επόμενων γενιών”, ολοκληρώνει ο δημιουργός.

Κι αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην Αφρική.

“Αυτό συμβαίνει σε όλο τον πλανήτη – αν για παράδειγμα εξετάσετε το παγκόσμιο οικοσύστημα τότε είναι ξεκάθαρο ότι οι γενιές μας έχουν καταστρέψει τον πλανήτη για εκείνους που ακολουθούν”.


Ένας άντρας που ουρλιάζει
ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2011
Πέρα από τις εμπορικές ταινίες, που έχει άφθονες φέτος το 12ο Γαλλόφωνο Φεστιβάλ Κινηματογράφου, υπάρχουν και οι καλλιτεχνικές, που αξίζουν την προσοχή μας.
Μια ταινία με βάθος και ψυχή είναι το “Η Κραυγή ενός Ανθρώπου” του 50χρονου Μωχάμετ Σαλέχ Χαρούν από το Τσαντ (6 Απριλίου, “Αττικόν”, 6.30 μ.μ.). Κέρδισε πέρυσι στις Κάννες το Βραβείο της Επιτροπής, το πρώτο που πήρε το Τσαντ στην ιστορία του θεσμού. Εκεί συναντήσαμε τον σκηνοθέτη και μας μίλησε για την ταινία του, μια “αλληγορία πάνω στην αφρικανική πραγματικότητα που σπαράσσεται από τους εμφυλίους πολέμους”.
Μέσα σε ένα σκηνικό, που ο πόλεμος παραμονεύει στη γωνία, εκτυλίσσεται η ιστορία. Ο 60χρονος Ανταμ, πρώην πρωταθλητής κολύμβησης, είναι επιθεωρητής της πισίνας ενός ξενοδοχείου. Όταν αλλάζει διεύθυνση και περνάει στα χέρια μιας ομάδας Κινέζων (“η Κίνα είναι πλέον παρούσα στην αγορά της Αφρικής”, λέει ο σκηνοθέτης), εξαναγκάζεται να παραχωρήσει τη θέση του στο γιο του. Το Τσαντ βρίσκεται στα πρόθυρα εμφυλίου, με τους επαναστάτες να επιτίθενται στην κυβέρνηση, που ζητεί από τους πολίτες υποστήριξη. Το μόνο που μπορεί να προσφέρει ο Ανταμ είναι το γιο του ως στρατιώτη...
Το Τσαντ βρίσκεται σε εμφύλιο εδώ και τέσσερις δεκαετίες. “Όταν ήμουν 18 χρόνων με χτύπησε μια αδέσποτη σφαίρα, καθώς περνούσα το δρόμο”, θυμάται ο σκηνοθέτης. “Ο πατέρας μου με πήρε στις πλάτες του για να περάσουμε ένα ποτάμι στα σύνορα του Τσαντ με το Καμερούν”. Αρκετά χρόνια αργότερα, ακόμη ένα περιστατικό τον έκανε να πάρει μολύβι και χαρτί για να γράψει το “Η Κραυγή ενός Ανθρώπου”. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας του “Εποχή Ξηρασίας” (2006), στο Τσαντ, μπήκαν πάλι οι επαναστάτες στην πόλη και ακολούθησε ένας εξάωρος πόλεμος με 300 νεκρούς. “Ο πρωταγωνιστής έκλεινε τα 18. Δεν μπορούσαμε να του κάνουμε γιορτή. Συγκλονίστηκα γιατί συνειδητοποίησα ότι το "δώρο" του ήταν να βρεθεί σε έναν πόλεμο”, λέει ο σκηνοθέτης.
Το “Η Κραυγή ενός Ανθρώπου” υφαίνεται γύρω από τη σχέση πατέρα-γιου. Ο Άνταμ συμβολίζει όλους τους πατεράδες που στέλνουν τα παιδιά τους στον πόλεμο. Ο πατέρας του Χαρούν, βέβαια, διπλωμάτης στο επάγγελμα, τον έστειλε στο Παρίσι για σπουδές, όπου και μένει μέχρι σήμερα.
“Όταν δραπετεύεις από τη χώρα σου, όπως οι νέοι της Αφρικής, σημαίνει ότι οι μεγαλύτεροι δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους και ότι εκεί δεν υπάρχει μέλλον. Πίσω από την ιστορία μου κρύβεται μια γενικότερη ιδέα, ότι ο πόλεμος περνάει από γενιά σε γενιά, από πατέρα σε γιο, και ότι οι γονείς υποθηκεύουν το μέλλον των παιδιών τους”.
Η θέση του για την πολιτική κατάσταση στο Τσαντ, ωστόσο, είναι αμφίσημη. “Δεν είναι ακριβώς”, εξηγεί, “δικτατορία. Έχουμε ελεύθερο Τύπο. Γίνονται εκλογές, που δεν είναι βέβαια διαφανείς, αλλά υπάρχει ένα είδος δημοκρατίας”. Το σίγουρο είναι ότι δεν τάσσεται με καμία πλευρά. “Θέλουμε απλά ειρήνη”, λέει.
Το ίδιο και ο ήρωας του, ο Άνταμ, που νιώθει “όμηρος” ενός εμφυλίου πολέμου και ολομόναχος στη δοκιμασία του, αφού δεν πιστεύει ούτε στον Θεό. Παρ' όλα αυτά ποτέ δεν γίνεται “ο άντρας που ουρλιάζει”, όπως υπονοεί ο τίτλος της ταινίας. Ο σπαραγμός του είναι βαθύς και εσωτερικός, όσο και η δύναμη της ταινίας, που πηγάζει από μια απλή και λιτή σκηνοθεσία, χωρίς κραυγές. Φωνάζει λίγα, αλλά υπονοεί περισσότερα.


ΚΡΙΤΙΚΕΣ
Aναμφισβήτητη ομορφιά. Thomas Sotinel, Le Monde

Μια ταινία που πρέπει να δεις. Ένας σκηνοθέτης που αξίζει να ακολουθείς. Julien Welter, L’ Express

Μια θαυμάσια ταινία. Roger Ebert, Chicago Sun-Times

Από τον εμφύλιο στον πόλεμο των γενιών. Μια εξαίσια μεταφορά. Nick Pinkerton, Village Voice

Υπέροχη, τρυφερή, που σου αγγίζει την καρδιά. William Thomas, Empire Magazine

Αυτή η ιστορία αγάπης σε “ξυπνάει”, για το τι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο. Peter Brunette, The Hollywood Reporter

Ένα εξαιρετικό δράμα από το Τσαντ. David Fear, Time Out New York

Μια θεϊκή ταινία, που “μιλάει” τόσο απλά. Eric Kohn, IndieWire

Αυτή η ταινία δεν έπρεπε να λείψει από τα βραβεία του φετινού Φεστιβάλ των Καννών. Γιάννης Ζουμπουλάκης, Το Βήμα

Συγκινητικό, ανθρώπινο, απλό. Γιώργος Κρασσακόπουλος, Athens Voice

Συγκλονιστικός ο πρωταγωνιστής. Μια συγκινητική ταινία. Μαρίνα Τσικλητήρα, FAQ


ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΑΙΝΙΑΣ
Σκηνοθεσία: Mahamat-Saleh Haroun
Σενάριο: Mahamat-Saleh Haroun
Παραγωγή: Florence Stern
Μουσική: Wasis Diop
Φωτογραφία: Laurent Brunet
Μοντάζ: Marie-Helene Dozo
Πρωταγωνιστούν: Youssouf Djaoro, Dioucοunda Koma, Emile Abossolo M’Bo, Hadje Fatime N'Goua, Marius Yelolo, Djeneba Kone, Heling Li, Remadji Adele Ngaradoumbaye, John Mbaiedoum
Διάρκεια: 92'
Έγχρωμη, ΓΑΛΛΙΑ, ΒΕΛΓΙΟ, ΤΣΑΝΤ, 2010